Allahu, azze ue xhel, thotë: “Sigurisht, Ne i ringjallim të vdekurit dhe shënojmë veprat që kanë bërë dhe gjurmët e (punëve të) tyre. Ne e kemi llogaritur çdo gjë në një Libër të qartë.” (Jasin, 12)

 Seid ibën Xhubejri, rahimehullah, e komenton këtë ajet dhe thotë: “Ato vepra të cilat i shpikën dhe i vepruan në dynja dhe pas vdekjes së tyre i vepruan të tjerët. Në rast se ishin vepra të mira dhe njerëzit vepron me to, atëherë ata do të shpërblehen edhe pas vdekjes së tyre duke mos ia pakësuar shpërblimin  atij që e vepron në këtë botë.”

Transmeton Muslimi prej hadithit të Ebu Hurejrës, radijallahu anhu, se i Dërguari i Allahut, sal-allahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kur njeriu vdes, atij i ndërpritet puna, përveç tre gjërave: Lëmosha e vazhdueshme, dija nga e cila përfitohet pas tij, apo fëmija i mirë që lutet për të.”

Prej këtij ajeti dhe hadithi bëhet e qartë se i vdekuri përfiton prej veprave të tjerëve, dhe prej atyre veprave që mundet të përfiton i vdekuri do të cekim:

Lutja apo duaja e muslimanit për të vdekurin.

Allahu, azze ue xhel, thotë: “Edhe ata që erdhën pas tyre, thonë: “O Zoti ynë, falna neve dhe vëllezërit tanë, të cilët kanë besuar para nesh dhe mos lejo që në zemrat tona të ketë asnjë të keqe ndaj besimtarëve! O Zoti ynë, Ti je vërtet i Butë dhe Mëshirëplotë!” (Hashr, 10)

Transmeton Muslimi hadithin e Safvan ibën Abdullah, radijallahu anhu, se i Dërguari i Allahut, sal-allahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kur muslimani lutet për vëllanë e tij, pa ditur gjë (ky i fundit), lutja pranohet. Tek koka e lutësit qëndron një engjëll i ngarkuar të thotë, pas çdo lutjeje të mirë për vëllanë musliman, ‘Amin, të dhëntë Allahu edhe ty të njëjtën gjë!”

Kjo përfshin lutjen e muslimanit për vëllanë e tij që s’është prezent, qoftë gjallë apo i vdekur.

 Agjërimi i ditëve që s’i ka agjëruar. (Kjo bëhet nga ana e përgjegjësit të vdekurit, si psh. prindërit e tij, motra apo fëmijët e tij ).

Transmeton Buhariu dhe Muslimi prej Aishes, radijallahu anha, se Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, ka thënë: “Kush vdes dhe ka pasur agjërim për të kompensuar, le të agjërojë përgjegjësi i tij për të.”

Po ashtu transmeton Ebu Davudi në sunenin e tij prej hadithit të ibën Abasit, radijallahu anhu: ” Një grua ka hipur në një anije në det dhe zotohet se në rast se e shpëton Allahu, azze ue xhel, do të agjëron një muaj. Allahu e shpëton prej aty, mirëpo ajo nuk agjëron derisa vdes. Pas vdekjes së saj vjen deri tek i Dërguari i Allahut, sal-allahu alejhi ue selem, bija apo motra e saj, dhe ia rrëfen ngjarjen të Dërguarit të Allahut, sal-allahu alejhi ue selem, dhe ai e urdhëron të agjëron në vend të saj.”

Këto hadithe janë të qarta se përgjegjësi duhet të agjëron për të vdekurin në rast se ai e ka lënë anësh apo është zotu se do të agjëron.

Larja e borxhit të vdekurit, qoftë nga ana përgjegjësit apo dikujt tjetër.

Hakimi në Mustredekin e tij na e përcjell hadithin e Xhabir ibën Abdullahit, i cili thotë: ” Vdiq një njeri dhe ne e pastruam, e qefinosëm, dhe pastaj e venduam në vendin ku i falim xhenazet. I Dërguari i Allahut, sal-allahu alejhi ue selem, lajmëroi për faljen e xhenazes, por para saj na tha: “A ka ky vëllai juaj borxhe?” – I thamë : Po, dy dinar. U largua prej aty dhe tha: “Faljani ju namazin e xhenazes vëllait tuaj”. Në atë moment u lajmërua një njeri, të cilin  e quanin Ebu Katade, dhe tha: O i Dërguar i Allahut, unë e marr përsipër atë borxh.-  I tha i Dërguari i Allahut, sal-allahu alejhi ue selem: “Atëherë, a pranon që borxhi i tij të bëhet përgjegjësi e jotja dhe e pasurisë tënde, ndërsa i vdekuri të jetë i pastër prej saj.”  – Ebu Katade i tha se unë pranoj që të jetë përgjegjësia e imja, e pastaj ia falën namazin bashkë me Pejgamberin, sal-allahu alejhi ue selem.

Gjithnjë kur e takonte Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, Ebu Kataden e pyeste se a e ka pastruar borxhin e të vdekurit, derisa një ditë i tha Ebu Katade se e pastroi borxhin, dhe Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, tha: “Tani është flladitur lëkura e tij në varr” (Dmth. Tani i është flladitur lëkura, se në atë moment është larguar prej tij dënimi i Allahut ).

Ky hadith është argument se të vdekurit mund t’ia lan borxhin edhe njerëz që s’i ka të afërt, dhe se larja e borxhit është shkak për ngritjen e dënimit prej tij.

Atë çka e vepron fëmija i mirë prej veprave të mira, prindërit fitojnë prej shpërblimit të veprës së tij, duke mos iu pakësuar shpërblimi fëmijës.

 Kjo vjen për shkak se fëmija është prej punës së tyre dhe arritjes së tyre. Allahu, azze ue xhel, thotë: “dhe se njeriu do të ketë vetëm atë për të cilën ka punuar” (Nexhm, 39)

Transmeton imam Ahmedi prej hadithit të Aishes , radijallahu anha, se Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, ka thënë: “Ushqimi më i mirë i njeriut është të cilin e fiton vet, dhe fëmija i tij është arritje dhe rezultat i tij.”

Dijetari njohur Muhamed Nasirudin Albani thotë: “Ka argumente tjera të veçanta që e përkrahin atë që aludon ajeti dhe hadithi rreth asaj se çka përfiton i vdekuri prej veprës së fëmijës së tij, si: lëmosha, agjërimi, haxhi, etj,.”

Transmeton Buhariu dhe Muslimi prej Aishes ,radijallahu anha, se një njeri i tha Pejgamberit ,sal-allahu alejhi ue selem,: “O i dërguari i Allahut, nëna ime është arratisur (ka vdekë) dhe s’ka lënë fare testament. Sikur të fliste do të jepte sadakë. A ka shpërblim ajo nëse unë do të jepja për të? Pejgamberi ,sal-allahu alejhi ue selem, tha: Po!“

Veprat e mira që i ka lënë pas veti, si lëmoshat e pandërprera, etj,.

Allahu azze ue xhel, thotë:  dhe shënojmë veprat që kanë bërë dhe gjurmët e (punëve të) tyre” Jasin 12.

Pejgamberi, sal-allahu alejhi ue selem, thotë: “Kur njeriu vdes, atij i ndërpritet puna, përveç tre gjërave: Lëmosha e vazhdueshme, dija nga e cila përfitohet pas tij, apo fëmija i mirë që lutet për të.”

Poashtu thënia e Pejgamberit, sal-allahu alejhi ue selem, që e përcjell Ebu Hurejra: “Veprat dhe gjurmët e mira që i takon besimtari pas vdekjes së tij janë: dija që ia ka mësuar dikujt dhe e ka shpërndarë, pastaj fëmijën e mirë që e ka lanë dhe bën dua për të, pastaj musafin që ia ka trashëguar ndokujt, apo xhamin çka e ka ndërtuar, apo strehimoren që e ka ndërtuar për udhëtarët dhe kalorësit, apo lumin të cilin e ka hapur, apo lëmoshën që e ka dhënë prej pasurisë së tij, duke qenë i gjallë dhe me shëndet të mirë, të gjitha i takon pas vdekjes së tij.” 

Transmeton Muslimi në Sahihin e tij prej hadithit të Xherir ibën Abdullahit, se Pejgamberi ,sal-allahu alejhi ue selem, ka thënë : ” Kush shpik një vepër të mirë, ai do të ketë shpërblimin e tij dhe shpërblimin e atyre që do e veprojnë pas tij, duke mos e pakësuar aspak shpërblimin e tyre.”

Përktheu: Irfan Jahiu

Falënderimi i takon Allahut, subhanehu ve teala, paqja dhe mëshira e Tij qofshin mbi Muhamedin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, familjen e tij, shokët e tij dhe besimdrejtit.

Tevrati është libri që Allahu, subhanehu ve teala, ia zbriti Musait, alejhis-selam, kurse Inxhili i zbriti Isës, alejhis-selam, e Zeburi Davudit, alejhis-selam.

Ne myslimanët, besojmë se Allahu i zbriti këto libra dhe të tjera siç janë: fletushkat e Ibrahimit dhe Musait. Tevrati, te hebrenjtë dhe krishterët, njihet si Dhjata e Vjetër, Inxhili si Dhjata e Re, kurse Zeburi si Psalmet. Të gjitha këto janë të përmbledhura në librin e Quajtur Bibël. Këtë libër mund ta gjejmë gati në të gjitha gjuhët po ashtu edhe në gjuhën shqipe. Kur’ani famëlartë në shumë ajete përmend se Allahu zbriti këto libra për të mirën e njerëzve, për t’i udhëzuar ata kah rruga e shpëtimit, mirëpo ata nuk i përfillën këto porosi. Klerikët e tyre i fshihnin fjalët e Zotit, madje ajo që është më e keqja edhe i shtrembëronin fjalët e Tij. Allahu, subhanehu ve teala, thotë: “Një palë nga jehuditë është që ndryshojnë fjalët (e Zotit) nga vendet e veta”[1] po ashtu thotë: “Dhe kur All-llahu mori zotimin nga ata që iu pat dhënë libri: që gjithqysh t’ua publikoni atë njerëzve, e të mos e fshihni, por ata e lanë pas dore atë për pak send të kësaj jete; pra, bënë punë të keqe.”[2]

Hebrenjtë dhe Krishterët në të shumtën e rasteve në Kur’an, përmenden me termin “ehlul kitab” që do të thotë: ithtarët e Librit.

Të besosh se Allahu shpalli këto libra nuk kundërshton besimin se këto libra u shtrembëruan përgjatë historisë, sepse dy faktet i përmendi Allahu, subhanehu ve teala, në Kur’an. Andaj është qesharake kur disa misionarë krishterë mundohen të bindin disa muslimanë të rëndomtë se Kur’ani urdhëron të besojmë Biblën dhe citojnë ajetet sikur: “Dhe ata, të cilët besojnë në atë që t’u shpall ty, dhe në atë që është shpallur para teje, dhe që janë të bindur plotësisht për (jetën e ardhshme në) botën tjetër (Ahiretin).”[3] Përgjigjja shumë e thjeshtë për këtë dyshim do të ishte: ne besojmë se Allahu zbriti këto libra ashtu siç besojmë se këto libra u shtrembëruan, dhe u abroguan me ardhjen e Kur’anit, sepse të dyja i përmendi Allahu, subhanehu ve teala.

Parashtrohet pyetja: a lejohet të lëxojmë Biblën? Rreth kësaj çështje do të përmendim disa argumente të Ligjit Islam, duke u munduar që të arrijmë deri te një përfundim i saktë. Po qe se vështrojmë argumentet rreth kësaj çështjeje do të vërejmë se ato bien në kundërshtim – në shikim të parë – për arsye se një palë e argumenteve lejojnë një gjë të tillë kurse pala tjetër ndalon.

Argumentet që ndalojnë leximin e Biblës:

1. Xhabiri transmeton se Omeri ibwn Hatabi erdh te Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, me një fletë nga librat e shpallura më herët dhe ia lexoi atij. Muhamedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, u hidhërua dhe iu drejtua atij me këto fjalë: “pse bëni punë pa menduar o biri i Hatabit?! Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im! Ju erdha me këtë fe që është e bardhe dhe e pastër. Mos i pyetni (hebrenjtë dhe krishterët) se ndoshta flasin të vërtetën e ju i përgënjeshtroni apo flasin gjëra të kota e ju u besoni. Pasha Atë në Dorën e të Cilit është shpirti im! Sikur Musai të ishte gjallë s’do të kishte qare vetëm të më pasojë mua.”[4]
2. Ebu Hurejra, radijall-llahu anhu, thotë: Ithtarët e librit Tevratin e lexonin në gjuhën herreje të vjetër kurse komentimin e bënin në gjuhën arabe, e Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, tha: “mos ju besoni Ithtarëve të Librit as mos i përgënjeshtroni, por thoni: “Ne i besuam Allahut, atë që na u shpall neve, atë që iu shpall Ibrahimit, Ismailit, Is’hakut, Jakubit dhe pasardhësve (të Jakubit që ishin të ndarë në dymbëdhjetë kabile), atë që i është dhënë Musait, Isait dhe atë që iu është dhënë nga Zoti i tyre pejgamberëve, ne nuk bëjmë dallim në asnjërin prej tyre dhe ne vetëm atij i jemi bindur.”[5]”[6]
3. Iibën Abasi, radijall-llahu anhu, një rast iu drejtua musliamnëve: “o muslimanë! Qysh po i pyetni Ithtarët e Librit kur Libri juaj që i erdh Pejgamberit tuaj është më i ri (se librat e tyre) për Allahun i cili nuk është ndryshuar! Allahu ju tregoi se Ithtarët e Librit falsifikuan librat e tyre me duart e tyre dhe thanë: “Ky është prej Allahut! E për të arritur me të një fitim të paktë”[7], a nuk është kjo ndalesë për të mos i pyetur ata? E asnjëri prej tyre nuk ju pyet juve për atë që ju zbriti.”[8]
4. Abdullah ibën Mes’udi, radijall-llahu anhu, thotë: “mos i pyetni Ithtarët e Librit, sepse ata nuk mund t’ju udhëzojnë, madje edhe veten e kanë devijuar. Përndryshe ose do të përgënjeshtroni ndonjë të vërtetë ose do të besoni ndonjë të pavërtetë.”[9]

Argumentet që lejojnë leximin e Biblës:

1. Fjala e Allahut: “Po, (fjala vjen), nëse je në dyshim për këtë që të zbritëm ty (për ngjarjet e pejgamberëve), atëherë pyeti ata që lexojnë librin para teje. Ty të erdhi nga Zoti yt e vërteta, pra, mos u bë prej atyre që dyshojnë.”[10]
2. Fjala e Allahut: “E ata që mohuan thonë: “Ti nuk je i dërguar!” Thuaj: “Mjafton që Allahu është dëshmitar midis meje dhe midis jush dhe (është dëshmitar) ai që ka njohuri të librit (të shpalljeve).”[11]
3. Fjala e Allahut: “E ti pra, pyeti ata të dërguarit që i dërguam para teje, a kemi lejuar që në vend të All-llahut të adhurohen zota të tjerë?”[12] (12)
4. Abdullah ibën Amri transmeton se Pejgamberi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: “kumtojeni nga unë qoftë edhe një ajet. Transmetoni nga Beni Israilët se nuk prish punë, e ai që qëllimisht gënjen mbi mua le të përgatit një ulëse prej zjarri.”[13] Nuk mund të transmetosh nga Beni Israilët pa mos lexuar në librat e tyre.
5. Ata ibën Jesari thotë: “e takova Abdullah ibën Amër ibën Asin dhe i thash: më trego si është përshkruar Muhamedi, sal-lallahu alejhi ve sel-lem, në Tevrat! Tha: po pasha Allahun, ai është përshkruar në Tevrat me disa cilësi që janë përmendur në Kur’an: “o pejgamber! Në të dërguam dëshmitarë, përgëzues, qortues, mbrojtës i atyre që nuk dinë shkrim e lexim. Ti je robi im dhe i dërguari Im. Të emërtova Mutevekkil. Nuk është i egër as i ashpër…”[14]

Duke vështruar këto argumente, vërejmë se një palë prej tyre ndalojnë leximin e këtyre librave, kurse pala tjetër e lejon një gjë të tillë. Si i kanë shikuar këto tekste dijetarët eruditë të Islamit? Si kanë bërë bashkimin e kësaj kundërthënie që bie në sytë tonë? Në vijim do të përmendim disa citate të tyre:

Ibën Haxheri, rahimehull-llah, mendon se bëhet fjalë për tekste deroguese (nasih) dhe të droguara (mensuh). Do të thotë, në fillim të Islamit, kur ende nuk ishin rrënjosur ligjet islame ne shoqërinë e re myslimane, ata e kishin të ndaluar të lexojnë librat e Ithtarëve të Librit, e me vonë një vendim i këtillë u drogua sepse Islami u forcua dhe nuk kishte frikë për devijim.[15]

Profesor Mahmud Abdurahman mendon se me prioritare në këtë çështje është veprimi sipas të gjitha argumenteve, e jo shfuqizimi i një palës prej tyre. Ai vazhdon dhe thotë se kjo çështje duhet të shkoqitet në këtë mënyrë, pra, duhet të dimë:

1. a) çka lexojmë
2. b) gjendja e lexuesit
3. c) qëllimi i leximit

Sa i takon pikës së parë themi:

-ajo që e lexojmë prej Biblës mund të jetë në përputhshmëri me fenë tonë dhe si e tillë lejohet ta besojmë dhe transmetojmë.

-mund të jetë në kundërshtim me fenë tonë dhe si e tillë ndalohet ta besojmë dhe transmetojmë.

-tekste që as nuk përputhen me fenë tonë as nuk bien në kundërshtim me të. Këto tekste lejohet të përmenden për nxitje, inkurajim, e tjerë, e jo për çështjet e besimit.

Sa i takon gjendjes së lexuesit themi:

-atë që kanë dije të thellë të sheriatit dhe iman të fortë lejohet të lexojnë në këto libra dhe për këto vlejnë argumentet e lejimit që i përmendëm më lartë. E sa i përket atyre që nuk kanë dituri të thellë fetare, për to vlejnë argumentet e ndalimit.

Sa i takon qëllimit të lexuesit, themi:

-lexuesi i cili ka dituri fetare duhet të synojë me leximin e tij në këto libra sqarimin e gabimeve dhe ndryshimeve që kanë ndodhur në to dhe bindja e ithtarëve të këtyre librave për vërtetësinë e Islamit. Kështu kanë vepruar imamët e njohur të islamit sikur Ibën Hazmi, Ibën Tejmijje etj. Përndryshe nëse i lexon me qëllim të madhërimit të tyre apo duke kaluar kohë të gjatë në hesap të mësimit të shkencave të Sheriatit atëherë themi se ndalohet.

Me fjalë të shkurtra themi: lejohet të transmetojmë prej Biblës vetëm atë që përputhet me fenë Islame. Ai që lexon këtë libër duhet të ketë për qëllim nxjerrjen në pah të gabimeve të saj dhe të jetë i armatosur me dituri islame.

Kjo është e tërë që duhet ta kemi parasysh kur është në pyetje leximi ne Bibël, Allahu e di më së miri.

[1] Nisa – 46

[2] Ali Imran – 187

[3] Bekare – 4

[4] Ahmedi, Darimiu, kurse Albani thotë: hadithi është hasen, el Irva 6/34

[5] Bekare – 136

[6] Buhariu

[7] Bekare – 79

[8] Buhariu

[9] Xhami’ bejanil ilm

[10] Junus – 94

[11] R’ad -43

[12] Zuhruf – 45

[13] Buhariu

[14] Buhariu

[15] Fethul Bari, 6/498