Të dhënit fetva është post i rëndësishëm, me të përballët pronari i saj për të sqaruar atë që është e dyshimtë tek masa, për çështjet që kanë të bëjnë me fenë e tyre, i udhëzon drejt rrugës së drejtë, prandaj ky post është shumë i rëndësishëm dhe nuk e drejton atë përveç atij që është kompetent.Për atë kërkohet nga robërit e Allahut që të kenë frikë Allahun dhe të mos flasin përveçse me dituri dhe shkathtësi,

 dhe ta mësojnë se vetëm Allahut i takon krijimi dhe urdhërimi, andaj nuk ka Zot që krijon pos Allahut, e as udhëzues për njerëzit pos Tij, e as sheriate pos sheriatit të Allahut. Ai (Allahu) është që urdhëron dhe ndalon nga diçka, Ai është që lejon dhe pëlqen diçka, ka ndaluar Allahu që dikush të lejojë apo të ndalojë diçka me teket-epshet e veta.

Allahu ka thënë: Thuaj: “Ku keni parë ju, ushqimin që ua jep Allahu, njërin e konsideroni të ndaluar e tjetrin të lejuar? Thuaj: “A ju ka lejuar Allahu këtë (gjykim) apo ju shpifni në llogari të  Allahut?” Dhe ç’mendojnë ata, të cilët kundër Allahut shpifin gënjeshtra, në ditën e kijametit? (Junus, 59-60)

Allahu ka thënë: “Dhe më gjuhët tuaja mos flisni të pavërteta, Kjo është e lejuar, kjo është e ndaluar, me qëllim që të përhapni të pavërteta për Allahun. Ata të cilët shpifin gënjeshtra ndaj Allahut nuk do të shpëtojnë. Pak do të kënaqen, por i pret dënim i dhembshëm”. (Nahl, 116-117)

Vërtetë prej krimeve më të mëdha është që njeriu të thotë për diçka kjo është e lejuar (hallall) duke mos e ditur dispozitën e Allahut për atë çështje,  apo të thotë për diçka është e ndaluar (haram) duke mos ditur dispozitën e Allahut për atë çështje, apo të thotë për diçka është vaxhib (detyrë)  e ai nuk e din a është detyrë ajo, apo të thotë për diçka nuk është vaxhib (detyrë) e ai nuk e din që  nuk është detyrë ajo. Ky është krim dhe mos edukatë ndaj Allahut.

O rob i Allahut, si ka mundësi ta dish që gjykimi i takon vetëm Allahut, e pastaj merr iniciativën dhe guximin të thuash në fenë dhe sheriatin e Allahut pa dije?

Allahu të folurit pa dije e ka krahasuar me shirkun,  Allahu ka thënë: Thuaj: “Zoti im e ka ndaluar amoralitetin edhe haptazi edhe fshehurazi, mëkatet, shtypjen pa të drejtë, dhe që Allahut t’i bëni shok, për të  cilën gjë nuk ju ka shpallur  kurrfarë argumenti, dhe që për Allahun të flisni atë çka nuk e dini”. (A’raf, 33)

Shumica i japin fetva njëri-tjetrit  për atë që ata nuk kanë dituri, i gjen duke thënë kjo është hallall, apo haram, vaxhib, apo jo-vaxhib, e ata për këtë nuk dinë asgjë. A nuk e dinë ata se Allahu do t’i pyes për atë që kanë thënë në ditën e gjykimit.

A nuk  e dinë ata se nëse e humbin-lajthitin një person,  ia lejojnë atij atë që Allahu e ka bërë haram, apo ia ndalojnë atë që Allahu e ka bë hallall, veç ke pohuar mëkatin e tij dhe do të bartësh mëkatin e atyre që kanë punuar ata. Kjo si rezultat i asaj që ke dhënë fetva pa dije.

Disa njerëz nga masa bëjë një krim tjetër, kur shohin dikë që dëshiron të pyes ndonjë dijetar, i thonë: “S’ke nevojë ta pyesësh, kjo është çështje e qartë, kjo është haram edhe pse në realitet ajo është hallall, d.m.th ia bën haram atij atë që Allahu e ka lejuar.” Apo i thotë: “Kjo është vaxhib dhe e detyron me atë që Allahu nuk e ka detyruar, apo i thotë: “Kjo  nuk është vaxhib, e në realitet ajo është vaxhib në sheriatin e Allahut  dhe me këtë ai anulon atë që e ka bërë vaxhib Allahu.” Apo thotë: “Kjo është hallall e në realitet ajo është haram, ky është një  krim të cilin ai e bën ndaj sheriatit të Allahut, dhe njëherit llogaritet  tradhti ndaj vëllait të tij që iu është përgjigjur pa dituri”.

A keni parë, nëse një person pyet për një rrugë prej rrugëve të qytetit, dhe ti i thua rruga është këndej duke mos e ditur atë, a thua këtë njerëzit  nuk e llogarisin  si tradhti prej teje?

Atëherë si flet për rrugën e Xhenetit, kur ajo është sheriati të cilin e ka zbritur Allahu dhe ti për atë (sheriatin) nuk din asgjë?!

Disa prej të shkolluarve bien në atë që bien shumica e masës nga guximi që kanë mbi sheriatin, në lejim, ndalim, obligim, ku flasin për atë që ata nuk dinë, përgjithësojnë dhe detajizojnë në sheriat, përderisa ata janë nga më injorantët në dispozitat e Allahut, nëse dëgjon ndonjërin prej tyre duke folur mendon se atij është duke i zbritur shpallja, në atë që thotë me aq vendosmëri  dhe maturi. S’ka mundësi të flasë diçka e të thotë se nuk e di, edhe pse  mos dituria tek ai është hak-e vërtetë dhe e përhershme, megjithatë këmbëngul duke u mbështetur në injorancën e tij se ai është alim-dijetar dhe në këtë mënyrë i bën keq masës, sepse ka mundësi që masa t’i besoj fjalëve të tij dhe të mashtrohen.

Ah, sikur ata njerëz të ndaleshin dhe t’i atribuohen këto gjëra vetëm atyre, por i sheh që atë ia veshin islamit dhe thonë se Islami thotë kështu, islami e sheh kështu. Dhe kjo nuk lejohet përveç nëse  thënësi e din se ajo është prej fesë islame, e kjo nuk mund të arrihet përveçse me librin e Allahut-Kur’anin dhe sunnetin e Muhamedit, alejhi selam, apo konsensusin e muslimanëve.

Disa njerëz nga guximi,  mos devocioni,  mos turpi nga Allahu dhe frikës ndaj Tij, për haramin e qartë thonë nuk mendoj se kjo është haram, apo për një gjë që është vaxhib i qartë, thonë nuk mendoj se kjo është vaxhib, kjo vjen nga ata si rezultat i injorancës së tyre, inatit, mendjemadhësisë,  apo futjes së dyshimit tek robërit e Allahut për fenë e Allahut.

Vëllezër të nderuar, prej imanit, mendjes së shëndoshë, devocionit dhe madhërimit të Allahut është që njeriu të thotë për atë që nuk e dinë, “nuk e di”, pyete dikë tjetër. Kjo është nga mendja e plotë, e kur njerëzit shohin verifikimin e tij, i besojnë pastaj, kështu njeriu e din peshën e tij dhe e vendon atë në vendin e vet, dhe kjo është nga imani i plotë dhe devocioni në Allahun, kështu që nuk nxiton të flet për Allahun, e as  për fenë e Tij pa dije.

I Dërguari i Allahut, alejhi selam, edhe pse ishte njeriu më i ditur për fenë e Allahut, kur pyetej për diçka që nuk kishte ardhur shpallja, priste derisa atij t’i vinte shpallja dhe Allahu të përgjigjej për atë që është pyetur i dërguari i Tij. Kur të pyesin çka u lejohet, Thuaj: “ju lejohen ushqimet e mira…” (Maide, 4)

Pastaj, Dhe të pyesin për Dhulkarnejnin, thuaj: “Për këtë do t’iu rrëfej disa lajme”. (Kehf, 83)

 Pastaj, Të pyesin për ditën e kijametit kur do të ndodhë. Thuaj:” Atë e din vetëm Zoti im, Ai do ta zbuloj kohën e tij…” (A’raf, 187)

Shokëve të ndershëm të Muhammedit, alejhi selam, kur u shtrohej ndonjë pyetje për të cilën nuk e dinin dispozitën e Allahut, frikoheshin dhe ndaleshin.

Ja Ebu Bekri, Allahu qoftë i kënaqur më të, i cili thotë: “Cili qiell më mbulon dhe cila tokë më mbanë nëse them për librin e Allahut pa dituri.

Ja dhe Omeri, Allahu, qoftë i kënaqur me të, kur i ndodhte ndonjë telashe i mblidhte sahabët dhe i konsultonte. Ibn Sirini ka thënë: “As kush nuk ka qenë më i ndrojtur për atë që nuk e din, se sa Ebu Bekri, dhe pas Ebu Bekrit askush nuk ka qenë më i ndrojtur për atë që nuk e dinë se sa Omeri, Allahu qofte i kënaqur me ta.

Ibn Mes’udi, Allahu qofte i kënaqur me të, ka thënë: “O ju njerëz, kush pyetet për atë që e din le të flase, ndërsa ai që nuk ka dituri le të thotë: “Allahu e din më mirë, sepse prej diturisë është të thotë për atë që nuk e di “Allahu e dine me mire”.

Imam Sha’biu, Allahu e mëshiroftë, është pyetur për një çështje të fesë dhe ka thënë: Nuk e di mirë.
Shokët e tij i kanë thënë: të turpëruam; i ka thënë Imam Shabiu: “por melaiket e Allahut nuk janë turpëruar kur kanë thënë: “Ne nuk dimë përveç asaj që na ke mësuar Ti…”  (Bekare, 32)

Ka shembuj të ndryshëm në dhënien e fetvave pa dituri, prej tyre p.sh: “Nëse i sëmuri ka bërë pis rrobat e tij me ndyrësirë dhe nuk ka mundësi t’i pastrojë ato, i jepet fetvaja se ai nuk duhet të falet derisa t’i pastroj, kjo fetva është gënjeshtër, gabim dhe e kotë. Sepse i sëmuri falet edhe nëse i ka rrobat e pista, bile edhe nëse  trupi i tij është i pistë me ndyrësirë dhe s’ka mundësi ta pastrojë atë, prapë duhet të falet, Allahu ka thënë: “Prandaj, frikojuni Allahut sa të mundeni…” (Tegabun, 16)

I sëmuri falet sipas gjendjes dhe  mundësisë së tij, falet në këmbë, nëse nuk mundet atëherë shtrirë, nëse nuk mundet atëherë në ije duke bërë shenjë me kokën e tij nëse mundet, nëse nuk mundet bënë shenjë me sytë e tij sipas disa dijetarëve, e nëse nuk mundet as këtë dhe ai ka vetëdije – atëherë le të bëjë nijet veprimin me zemër, ndërsa fjalën le ta thotë me gjuhën e tij, p.sh: thotë Allahu Ekber, pastaj këndon Fatihan-Elhamin dhe një sure, pastaj thotë: Allahu Ebker dhe e bën nijet se ai është ne ruku, pastaj thotë:  semiAllahu limen hamideh, dhe e bënë nijet se është ngritur nga rukuja, e kështu vazhdon në sexhde dhe veprimet tjera të namazit, e bënë nijet veprën të cilën nuk ka mundësi ta bëjë, e bënë nijet me zemrën e tij dhe nuk e vonon namazin nga koha e tij.

Për shkak të kësaj, fetva të rrejshme dhe të kotë,  disa musliman vdesin duke mos u falur si pasojë e kësaj fetvaje, dhe sikur ata ta dinin se njeriu i sëmurë falet në cilën do gjendje, do të vdisnin ata (të sëmurit) duke u falur.

Sikur këto mesele-çështje të fesë dhe të ngjashme me këto që ka shumë, është obligim mbi masën-popullin që ti marrin dispozitat nga dijetarët-hoxhallarët ashtu që të dinë sheriatin e Allahut, dhe  mos të thonë diçka për fenë e Allahut pa dituri.

Përktheu dhe përshtati: Valdet Kamberi

O ju që besuat, kini frikë All-llahun me sinqeritet të vërtetë dhe mos vdisni, pos vetëm duke qenë muslimanë (besimtarë)!Dhe kapuni që të gjithë ju për litarin (fenë dhe Kur’anin) e All-llahut, e mos u përçani! Përkujtojeni nimetin e Allahut ndaj jush, kur ju (para se ta pranonit fenë islame) ishit të armiqësuar, e Ai i bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu me dhuntinë e Tij aguat të jeni vëllezër. Madje ishit në buzë të greminës së xhehennemit, e Ai ju shpëtoi prej tij. Po kështu All-llahu ua sqaron juve argumentet e veta që ju ta gjeni të vërtetën e lumtur.

 Allahu i Madhëruar urdhëroi robërit e Tij besimtarë për bashkim e pajtim dhe i ndaloi ata nga grindja e përçarja dhe u dhuroi atyre dhuntinë e bashkimit të zemrave, njerëzit më të denjë në praktikimin e këtyre urdhrave janë pasuesit e të parëve të mirë Ehlu Sunne uel Xhemaa të cilët u dalluan me këtë emërtim për shkak bashkimit dhe mospërçarjes.
Mirëpo fatkeqësisht o ju vëllezër në hapësirën islame shihet ndarje dhe përçarje e selefive që loton syrin dhe e loton zemrën. Në këtë letër po ndalem shkurtimisht për të diskutuar rreth këtij fenomeni duke sqaruar disa shkaqe dhe mënyrat e përmirësimit, të cilat janë të ndara në dy biseda:

Biseda e parë: Për shkaqet e ndarjes: padyshim se ndarja e selefive sot ka shumë shkaqe, ne këtu nuk do ti numërojmë të gjitha, mirëpo do të tërheqim vëmendje për një grupacion prej më të rëndësishmeve e që nuk është e panjohur për ju se çështja është në sipas  përpjekjes në hulumtim, këto fjalë me shpresë që të jenë një tullë në ndërtesën e referencave të domosdoshme  dhe  autokritikë që duhet të thirren në te ziliqarët; dhe në vijim do të paraqes shkaqet më kryesore:

Shkaku i parë: Ndryshimi në mendime dhe këmbëngulja në mendim: Allahu i Madhëruar i krijoi krijesat e Tij me mendje, kuptim dhe natyrë të ndryshëm, e që si rezultat i këtij dallimi u gjend kundërshtimi mes njerëzve qysh në kohërat e para të njerëzimit, sikurse në tregimin e dy djemve të Ademit alejhi selam deri në ditët e sodit, derisa Allahu të trashëgon tokën dhe çka në të.

Pra  divergjenca është një realitet prezent në shoqëritë dhe shoqëria muslimane nuk është larg nga ky  realitet, kjo divergjencë ndahet në dy grupe kryesore ashtu siç edhe dihet; divergjencë e llojit dhe divergjencë e kontrastit, i pari lloj ku secili është i saktë në vete, ndërsa divergjenca e kontrastit nuk është në te çdo kush i saktë,në qoftë se është në punët e dunjasë atëherë mund që të ketë qëllues dhe gabimtar apo mund që mos të gjendet qëllues, mirëpo në çështjet e fesë shembulli i saj është në kundërthëniet e fukahave  në lidhje me dispozitat e fikhut apo të dijetarëve të hadithit në lidhje me dispozitat e hadithit, nuk ndodh të  mbetet ky umet pa asnjë thënës të së vërtetës për çdo çështje dhe në çdo kohë prej kohërave, në këto lloj çështjesh e vërteta është me njërin prej tyre e jo me të gjithë, ngase e vërteta është një e nuk shumohet ashtu siç është e theksuar tek dijetarët e shkencës së Usulit.

Divergjenca e kontrastit në vete nuk duhet të jetë shkak i përçarjes dhe ndarjes, nëse ndodh në çështjet e ixhtihadit na e ka qartësuar i dërguari i Allahut salallahu alejhi ue selem se çdo kush mund ose tia qëllon ose të gabon shpërblimin e ka për përpjekjen që e ka bërë në kërkim të së vërtetës, mirëpo ajo që shpie në përçarje është këmbëngulja e secilit grup me fanatizëm në mendimin e vet dhe mos zgjerimi i zemrës dhe gjoksit të tij për kundërshtim.

Shkaku i dytë: Pëlqimi i mendimit personal dhe dashuria për udhëheqje dhe për tu demonstruar: padyshim se kjo nxit urrejtje ndërmjet dhe mbjell grindje dhe mospajtim, e si nëse e kaplon shumicën e shoqërisë? Me të vërtetë këto sëmundje  janë përgjegjës që shkaktojnë ndarje në çdo grup ku ato shfaqen, kur njeriu e parapëlqen mendimin e tij nuk mund që të dëgjon dikë tjetër, e më tepër të pranon prej tyre. E gjithë kjo është kundërshtim i asaj që e ka urdhëruar Zoti i krenarisë i Madhëruari të dërguarin e Tij alejhi salatu ue selam kur i tha: “e konsultohu me ta në të gjitha çështjet”  dhe po ashtu është kundërshtim me personalitetin e besimtarëve të cilët i ka cilësuar Allahu me thënien e Tij: “ata që konsultohen mes vete për punë të përbashkëta”. Dëshira për demonstrim ashtu sikur se e shkatërron shtyllën e vet personit po ashtu e shkatërron edhe shtyllën e shoqërisë atëherë kur është i shoqëruar me dëshirën për udhëheqje.

Shkaku i tretë: Mohimi i selefizmit nga të tjerët. Nocioni selefi nuk është fjalë e paqartë e as term i panjohur, por është metodologji e qartë, që ngritet mbi marrjen nga Kurani dhe suneti duke i madhëruar ato dhe duke manifestuar me to në pamjen e jashtme dhe nga brenda, të gjykuarit me to në çdo besim, vepër dhe thënie.

Ajo është rruga e skicuar sipas kuptimit të parëve tanë të mirë nga sahabët dhe tabiinët dhe atyre që i pasuan ata dhe ecën në rrugën dhe metodologjinë e tyre, si imamët dhe dijetarët. Kjo është rruga për të cilën Allahu i urdhëroi robërit e Tij për ta pasuar sikurse në fjalën e Tij: “Kush i kundërvihet të dërguarit, pasi që i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që e ka zgjedhur (në Dunja) e e fusim në xhehennem. Përfundim i keq është ai.” Kjo gjë nuk është e panjohur për secilin që i takon selefizmi individualisht apo në grup, nëse ndokush pretendon përkatësinë në selefizëm ne gjykojmë sipas aspektit të jashtëm për atë që ka kaluar ndërsa të fshehtën e lëmë tek Allahu: Kjo gjë është e obliguar, e ajo që ndodh sot është se shumë ecën në kundërshtim të kësaj baze, ku i mohohet përkatësia selefite pa u vërtetuar dhe me dyshimin më të vogël, bile ndonjëherë vetëm  për shkak tekës dhe=hakmarrjes.

Kur shikojmë në historinë e këtij umeti në fillim e saj gjejmë gjëra të çuditshme, kur në betejën e Xhemel dhe Sifin erdhi gjendja deri sa ngritën sahabët shpatat e tyre ndaj njëri tjetrit, mirëpo kjo gjë nuk i shtyri ata që të mohojnë vlerën e ndokujt dhe nxjerrjen nga rrethi i xhematit. Në “Historia e Damaskut” të ibn Asakirit thuhet (Dëgjoi Amari një njeriu duke thënë: “Kanë bërë kufër banorët e Shamit” e Amari i tha: Jo nuk kanë bërë kufër, Argumenti (Kurani e suneti) ynë është argumenti i tyre, kibleja jonë dhe kibleja e atyre është një, mirëpo janë popull që u sprovuan e u larguan nga e vërteta, e drejtë e jona ishte ti kthejmë në të vërtetën).

O ju vëllezër! Nuk na lejohet neve që të mohojmë përkatësinë selefite nga ai që i ngrit shenjat e saj vetëm nga dëshira e tij apo vetëm se është në kundërshtim me te, edhe nëse pretendojmë ndonjë kundërshtim në një apo më shumë çështje edhe kjo nuk është e mjaftueshme që të mohojmë selefizmin nga kundërshtari, Allahu na ruajt vetëm nëse ka konsensus të mëhershëm  atëherë nuk ka diskutim këtu, apo e dimë me bindje këmbënguljen e tij për tu shmangur nga metodologjia e qartë selefite. Ibn Tejmije, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Për keqkuptuesin dhe injorantin e arsyetuar nuk gjykohet sikurse për kokëfortin dhe të shthururin, por Allahu për çdo gjë ka caktuar vendim”. Ndërsa thënia e konsensusit të pavërtetuar apo të çështjes së dyshuar apo për kundërshtimin që është  edhe në mes të  selefëve, e si mundet që dikush të mohoj selefizmin nga ndokush duke qenë gjithë këto dallime!

Shkaku i katërt: Mendimi i keq për kundërshtarët dhe akuzimi verbazi: Në bazë është që të konsiderohet gjendja e muslimanëve e pastër, nga kufri, bidati dhe kundërshtime tjera. Nuk dilet nga kjo bazë përveç se me bindje.
Kjo gjë i besohet atij që i përhap simbolet islame dhe thërret në to, e më meritor ndaj atij që thërret në metodologjinë e selefit por të dobësohet  e të pretendon përkatësinë në te. Në qoftë se ndodh që disa të nderuar të bëjnë gjë që dyshohet se kundërshton atë në të cilën thërret prej metodologjisë së selefit, duhet që fjalët dhe veprat e tyre të barten në mënyrën më të mirë dhe arsyetimin me gjithë llojet  e arsyetimit, sikur: i ka paraprirë gjuha para lapsit, apo është hutuar nga   mëdyshja e keqe, etj. Pastaj nëse e marrim se kjo niset nga një i nderuar që nuk dyshohet për keqkuptim e as ta konsiderojmë me një konsideratë të mirë, atëherë pranojmë nga ky atë që nuk e pranojmë nga të tjerët, vlera dhe dija e tij mund të jenë një det që fundoset në te gabimet e këtilla. E cili njeri nuk bie në lëshime, gabime e defekte?

Mundësia për gabim dhe shmangja e gabimit të tij është diç tjetër, heshtja për të kotën e cila ka nisur nga ai është diç tjetër. Këtu  nuk është e paqartë se akuzimi i verbët është diç e kundërt me të gabuarit, ngase të gabuarit është në bazë të asaj që shihet prej thënieve dhe veprave, ndërsa akuzimet kanë veprim me nijetet, saqë i  llogaritë të tjerët në bazë të së fshehtës që kanë brenda, dhe thëniet dhe veprat e tyre konsiderohen në mënyrën më të keqe duke paraqitur qëllimin e keq apo të ndryshëm, ose ai fsheh në vete atë që nuk ua shfaq besimtarëve.

Shkaku i pestë:Mungesa e referencës universitare: me këtë kemi për qëllim dijetarin apo dijetarët të cilët gëzojnë pranim tek gjithë selefitë, ku të gjithë u referohen atyre dhe marrin mendimin e tyre në rast divergjence apo ndonjë çështje bashkëkohore, Allahu i Madhëruar ka urdhëruar që të kthehemi tek këta në kësi lloj rastesh: Allahu thotë: “Madje kur u vjen atyre (munafikëve) ndonjë lajm qetësues (kur fitojnë myslimanët) ose shqetësues (kur dështojnë), ata e përhapin atë, e sikur t’ia linin atë (përhapjen lajmit) Pejgamberit dhe përgjegjësve të tyre, ata do dinin të nxjerrin përfundime (se si do të duhej shpallur). Por sikur të mos ishte dhuntia e Allahut ndaj jush dhe mëshira e Tij, atëherë ju, pos një pakice, do të ndiqnit rrugën e djallit.” Nisa 83. Pra i nxjerrin me logjikën idetë dhe dijet e tyre të drejta, ashtu si thotë Imam Sadi.

Ky është një rregull edukativ, pra atëherë që hulumtohet në një prej çështjeve duhet që të autorizohet ai që është meritor për këtë e nuk duhet tejkaluar dikush tjetër, ngase kjo gjë është më afër të saktës dhe më afër të përsosurit nga  gabimi.

Nuk është e panjohur për ju se një referencë si kjo ishte prezente  në fillimin e hovit të ringjalljes islame sunite selefite në kohën bashkëkohore gjatë jetës së dijetarëve: Ibn Baz, Albanit dhe ibn Uthejmin, Mëshira e Allahut qoftë mbi ta, ku gjithë selefitë përreth botës pohonin për dijeninë, vlerën e tyre dhe ktheheshin në fjalët e tyre dhe udhëzoheshin me mendimet e tyre, mes tyre kishte pajtim, mëshirë dhe nderonin njëri tjetrin gjë që forconte unitetin selefit edhe nëse ndryshonin disa hulumtime në çështje, pak apo shumë qofshin ato. Përkundër paraqitjeve së iniciativave të ndarjes në mesin e selefive në kohën e tyre vetëm se prezenca e tyre ishte për të pasur siguri dhe frenim nga rrëshqitja e shpejtë drejt kësaj ndarjeje. Këtë meritë ia jep Allahu kujt të dojë.

Shkaku i gjashtë: Divergjenca në aprovimin e dispozitave të sheriatit në jetën bashkëkohore: Kjo është një pjesë shumë me rëndësi në  arenën e selefizmit që sot origjina e saj është tek kjo çështje. Mund që thënia të jetë në pajtim për një dispozitë fetare në një prej çështjeve, mirëpo divergjenca mund të jetë në miratimin e kësaj dispozite, e gjithë kjo kthehet në pikëpamjet e ndryshme  ndaj gjendjes aktuale, në kuptimin e saj dhe njohjen e pasojave dhe  detajeve, çështja është e gjërë, ngase mendjet dhe kuptimi i gjërave ndryshon, po ashtu njohja e pasojave të gjendjes aktuale ndryshon, gjërat ë këtilla nuk duhet të jenë shkak për meditim, ndarje e përçarje përderisa  rregull i përgjithshëm në marrëdhëniet me aktualitetin është metodologjia selefite.

Shkaku i shtatë:  Dituria e mangët dhe  parregullsia në fushën e diturisë dhe davetit:  Me parregullsinë kemi për qëllim guximi që e shohim tek disa të cilët nuk kanë arritur gradën e kërkuesit të diturisë e aq më tepër të jenë dijetarë, ku po shohim ndonjë prej tyre flet në çdo kaptinë të dijes dhe davetit, dhe kur pyetet jep përgjigje pa dije, e humbë ai dhe devijon tjerët, kjo ndodh me një çështje, si kjo po edhe çështjeve të ngjashme poqëse iu parashtroheshin Omerit  do të kishte mbledhur gjithë luftëtarët e Bedrit. Kjo çështje nuk është diç e re, vetëm se përhapja e mjeteve bashkëkohore të informimit kanë ofruar në rritjen dhe rrezikun e kësaj çështje, si mesazhet dhe faqet e internetit botërore kanë dhuruar sasi të madhe të shanseve për përhapjen e ideve dhe njohurive.

Me të vërtetë një derë e madhe prej dyerve të përhapjes selefite është edhe lufta e fortë që e shohim  duke shpërthyer nëpër faqet e forumeve dhe paltake  të përhapura në internet. Nëse marrim më konsideratë  se rrëshqitja më e madhe e selefizmit nuk është e rregulluar ndër një udhëheqje xhematore apo shoqatë të veçantë, në mënyrë që  të mundet të rregullohet në kornizën e udhëzimeve dhe udhëheqjeve që të mundemi të kuptojmë shkakun e rëndimit. Njeriu mund të habitet nga guximi i disave që përfshihen në disa vende që nuk janë prej banorëve të atyre vendeve, me atë që është ngulitur në mendjen e disa nxënësve të dijes për rrezikun e dhënies fetva pa dije, mund që shkak i kësaj të është dalja e ideve për mendim dhe shprehje të lirë në këtë kohë, ku tani është bërë një qendër kryesore në ndërgjegjen kolektive tek shumë njerëz.

Derisa individi selefi ka ndërmarr të mos e çmon uljen para dijetarëve duke u mjaftuar në dëgjimin e disa ligjëratave të inçizuara dhe ka përmbledhur shumë njohuri fetare nga forumet dhe faqe tjera, I pamundur që të dallon atë që është  e pranuar dhe atë që nuk pranohet në këtë temë.

    Shkaku i tetë: Çrregullimi në peshoren e vlerësimit: Për fat të keq, nëse shohim kundërshtimet në arenën e selefizmit  më shumë që shpien deri tek ndarja nuk është me aq rëndësi që është paraqitur, si ajo që është zgjeruar ndërsa e kaluara ishte heshtja për te, si ajo që u vëndua para ndërsa me të drejtë ishte vonimi, e si ajo që iu dha formë më shumë se sa që kishte: e gjithë kjo sipas vështrimit tonë referohet në ekzistimin e defektit tek disa në peshoren e vlerësimit. Kjo sëmundje ashtu si edhe tjerat nuk është e re. Në Sahihun e Buhariut nga Ibën Ebi N’am shënohet të ketë thënë: “Isha prezent me Ibën Omerin kur një njeri e pyeti për gjakun e mushkonjës, i tha: Prej nga je? Iu përgjigj: Nga banorët  e Irakut. Tha: Dëgjoni këtë, më pyet për gjakun e mushkonjës ndërsa këta e kanë mbytur nipin e të Dërguarit salallahu alejhi ue selem, ndërsa kam dëgjuar të Dërguarin salallahu alejhi ue selem duke thënë: “Ata dy janë më të dashurit e mi në dunja” Shiko këtë njeri kur atij iu çrregullua peshorja si e stërzmadhoi çështjen e gjakut të mushkonjës e nuk shihte atë që kishte ndodhur nga banorët e Irakut ndaj Husejnit  radijallahu anhu ndaj thirrjes së tij e më pas dorëzimit tek armiqtë e tij që meriton të pyetet, të ketë keqardhje dhe ti jepet rëndësi.! Gjithashtu atë që sheh në realitet, që kjo parregullsi mund të shpie deri te armiqësimi i një gjëje që nuk meriton aq, mirëpo merr formën më të madhe e bëhet tek ai një gjë e madhe, e prej këtu ndodh ndarja.

 Shkaku i nëntë: Nxënësit e këqij dhe mos verifikimi gjatë përcjelljes së  fjalëve: Në historinë tonë islame ka shumë shembuj ku janë quajtur dijetarët të këqij, ndërsa e re në këtë kohë në arenën e selefizmit është paraqitja e atyre që mund ti quajmë nxënësit e këqij, janë disa njerëz të cilët sillen në tubimet e dijetarëve për të kërkuar dijen  apo të prezantojnë ligjërata të përgjithshme, e pastaj përcjellin atë që dëgjojnë prej ndonjë dijetari prej asaj që mund të kishte folur në ndonjë çështje me thënien e dikujt tjetër, e mund që edhe vet nxënësi të shton diç nga ai, apo të kupton fjalën ndryshe dhe ndodh me njollosjen e tij fjalën e dijetarit të bën dëm, vetëm Allahu e di se sa, dhe më e keqja se ajo që u tha më herët është nëse dikush e dine se në një çështje ka divergjencë, e vjen te ndonjë dijetarë e i thotë: Çfarë thua për dikë që thotë kështu e kështu? E mund që dijetari me paqëllim të dëmton apo lëndon dikë, e nxënësi merr fjalën e tij tek dijetari tjetër e i thotë: Filan dijetari thotë për ty kështu e kështu. Sa shumë fitne kanë ndezur si këta nxënës, e sa armiqësi u ngritën për shkak tyre, vetëm Allahut ankohemi.

Nga ana tjetër një pjesë e kësaj problematike bie mbi supet e dijetarëve të cilët pranojnë thëniet e këtyre nxënësve, e të mos kenë qenë të lajmëruar për hallin e tyre e as të vërtetohen për nga drejtësia dhe saktësia e tyre, por mjaftohen duke i parë prezent në tubime.

Shkaku i dhjetë: Vrazhdësia në vend të butësisë: Aty ku ndodh divergjenca është patjetër të gjendet diskutim, dialog, polemikë dhe sqarim, mirëpo prej shkaqeve të ndarjes së selefive sot atë që ne shohim është vrazhdësia ndaj kundërshtarit, përdorimi fjalëve të mprehta ta fyerja e qortimi. Kjo padyshim që le gjurmë në zemrat e njerëzve.

Vijon:Metodat e përmirësimit.

Përktheu: Shpend Zeneli

Njeriut nuk i ndahen dy cilësi injoranca dhe padrejtësia. Allahu, subhanehu ue te’ala, thotë: “Me të vërtetë, njeriu u tregua i padrejtë me veten dhe i paditur (për pasojat e kësaj përgjegjësie)” (Ahzab, 72). Ashtu si natyra e njeriut nuk ndahet nga padrejtësia, po ashtu esenca e tij është injoranca.

 Për këtë shkak detyrë e njeriut është të largojë paditurinë duke mësuar fenë e Allahut. Ai detyrohet ta stolis veten me vlerat e diturisë, në veçanti në kohën kur njeriun e vërshojnë gërmadhat e mëdha të dyshimeve, pasioneve dhe epsheve. Në kohën kur këto rreziqe pengojnë udhëzimin e njeriut dhe përfitimin e tij, të gjerave që i bëjnë dobi në dynja dhe ahiret. Zemrat janë të dobëta, dyshimet me lehtësi i mbizotërojnë ato duke shkaktuar konfuzion. Duke i pasuar pasionet njeriu rrëshqet dhe kaplohet nga dehja.

Nëse pyet cila është mënyra më e mirë për ta larguar zullumin dhe padrejtësinë dije se atë e largon durimi dhe kthimi tek Allahu, subhanehu ue te’ala, me vetëdije për mbikëqyrjen e Tij dhe me frikë prej dënimit të Tij. Në këtë rrugëtim ndihmoje veten duke mësuar dispozitat e Sheriatit, urdhrat dhe ndalesat, duke mësuar për Allahun me një dituri që shkakton madhërimin e Tij dhe drojën prej Tij. Të mjafton prej diturisë aq sa të mjafton të jesh i devotshëm.

Rruga më e gjërë që të shpien drejtë udhëzimit është përvetësimi i diturisë fetare, pajisja me njohuri të dinit. Në një hadith sahih, i Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ue selem, thotë: Kujt ia do Allahu të mirën ia mundëson ta kuptojë fenë.

Pas këtij hadithi është i pashmangshëm komenti: Nuk e kupton këtë fe ai të cilit Allahu nuk ia do të mirën. (Mexhmu’ul Fetava, 20/212)

Dija e fesë patjetërson udhëzimin dhe gjurmë e diturisë është përqendrimi (istikameja) dhe mbarësia. Këto pasoja të pashmangshme ndoshta do të mungojnë nëse nuk plotësohen kushtet (e kërkimit të diturisë) apo realizimin e tyre e pengon ndonjë pengesë.  (Mexhmu’ul Fetava, 20/212 dhe Miftah Dar Es Seade 1/315)

Nëse dikush mëson dhe kërkon dituri të fesë së Allahut dhe nuk udhëzohet ose nuk është i përqendruar në rrugën e Allahut, atëherë kemi të bëjmë me mosrrënjosje të diturisë dhe mungesë të parafytyrimit të plotë dhe bindës të meseleve të fesë. Dituria e thellë dhe udhëzimi janë pasoja të pashmangshme të përvetësimit të mirë të diturisë.

Këtë mesele, Ibën Tejmijje, Allahu e mëshiroftë,  e elaboron mirë duke thënë: Çdo mëkatues është injorant, çdokush që frikohet prej mëkatit është dijetar që i bindet Allahut. Perceptimi i drejtë i asaj prej të cilës frikësohemi patjetërson ikjen prej saj ashtu si perceptimi i drejtë i asaj që e duam patjetërson kërkimin e saj. Nëse nuk ik prej asaj që frikëson dhe nuk e kërkon atë që e dëshiron, kjo tregon qartë se perceptimi i i tij nuk është i plotë dhe i vërtetë. (Kitabul Iman fq. 19)

Shkak i vërtetuar i udhëzimit është edhe duaja dhe shfaqja e nevojës emergjente që e kemi për Allahun. Duaja është rruga më e shkurtë drejt Allahut. Drejtohu Allahut dhe kërko udhëzimin në rrugën e drejtë, shfaqe nevojën që e ke për Allahun dhe Allahu do ti përgjigjet duasë duke të udhëzuar dhe bërë të përqendruar në rrugën e shpëtimit. Në hadithin kudsij të njohur Allahu, subhanehu ue te’ala, thotë: O robërit e mi, gjithë jeni të lajthitur përveç atyre që i udhëzoj, kërkoni udhëzim prej Meje që t’ju udhëzoj.

Lutje e tillë është edhe lutja e Fatihasë: “Udhëzona në rrugën e drejtë!”, e cila na është obliguar të themi në namaz se paku 17 herë brenda ditës.

Robi në çdo situatë ka nevojë për udhëzimin e Allahut, udhëzim që është i plotë dhe që përfshin gjitha aspektet e jetës dhe veprimtarisë së tij. Atë më së miri e përfiton nëse i drejtohet Allahut, subhanehu ue te’ala, me lutje në të cilën shfaqet nevoja e tij për Zotin e gjithësisë.

Atëherë kur njeriu ndien vështirësi dhe përtesë gjatë lutjes dhe drejtimit kah Allahu le ta dijë se shpëtim prej asaj situate është llogaritja e vetes, gjurmimi pas rrëshqitjeve dhe metave që i ka. Duke llogaritur veten do ta gjej rrugën drejt përuljes dhe vazhdimësisë në përkushtim ndaj Allahut. Ibën Kajjimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: Pastrimi i shpirtit varet dhe kushtëzohet nga vetëllogaritja. Duke e llogaritur veten njeriu i sheh mangësitë dhe të metat që i ka dhe vetëm pasi ti kuptojë dobësitë që i ka i mundësohet angazhimi në përmirësimin e tyre. (Medarixhu Salikin, 2/510)

Nuk ka dëm më të madh për njeriun se sa anashkalimi i vetllogaritjes, se sa vonimi i saj, lehtësimi i çështjes së saj dhe braktisja e saj. Situata e këtillë çon drejt shkatërrimit dhe e tillë është gjendja e të mashtruarve që i mbyllin sytë ndaj pasojave dhe me shpejtësi kalojnë të tashmen.  (Igathetu Lehfan,1/136)

Ai që me vëmendje i analizon lajmet e atyre që janë “kthyer mbrapa” do të vëren se prej shkaqeve të lajthitjes është vetpëlqimi, krenaria me aftësitë dhe talentet që i kanë poseduar, vetëmashtrimi me fuqinë që e kanë zotëruar. Kanë qenë të zgjuar por zgjuarsinë e tyre nuk e kanë fisnikëruar, kanë pasur sy, vesh dhe zemra, që nuk u kanë bërë dobi. Kush mbështet dhe lidhet me dikë tjetër pos Allahut patjetër do të ballafaqohet me privim dhe poshtërim.

Ibën Tejmijje, Allahu e mëshiroftë, këtë bukur e shpjegon: Ndoshta është prej më të zgjuarve me mendjemprehtësi të jashtëzakonshme por nuk arrin ti kupton gjërat më të dukshme. Gjithashtu ndoshta është më i ngadalshmi dhe ai që nuk ka mendjemprehtësi por Allahu e udhëzon në të drejtën në çështjet rreth të cilëve janë ndarë mendimet. Ai që mbështetet vetëm në analizën e tij, në argumentet e tij, në arsyen dhe njohuritë që i posedon do të humbë. (Der’u Tearud Bejnel Akli Ven Nakl, 9/34)

Është për tu mërzitur realiteti i cili insiston në aftësitë e njeriut dhe i stërmadhon ato duke shkaktuar vetëbesim dhe bindje të pakufishme në ato që i posedon lloji njerëzor si cilësi (mençuria, zgjuarsia, intelekti etj.).

Gjithashtu prej shkaqeve të dalaletit dhe humbjes janë edhe pasionet që i ka njeriu e që refuzojnë tu nënshtrohen sunetit dhe ligjit të Allahut. Në këto shpirtra që me vështirësi pranojnë sunetin, lehtë pranohen idetë devijuese dhe risitë që nuk kanë qenë të njohura. Për këtë shkak Ibën Mesudi, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: Të mjaftuarit me atë që është e Sunetit është më mirë se sa angazhimi i madh në rrugën e bidatit.

Kur është pyetur Sufjan ibën Ujejne: Pse epshorët i duan aq shumë epshet e tyre është përgjigjur: A e ke harruar ajetin “Për shkak të mohimit, atyre u ishte rrënjosur në zemra dashuria (dhe adhurimi) për viçin.” (El Bekare, 93)

Ai që kërkon udhëzimin i nënshtrohet rregullave të fesë dhe i shmanget rrugës së epsheve. Allahu, subhanehu ue te’ala, thotë: “E nëse ata nuk të përgjigjen ty, dije se ata janë skllevër të dëshirave të veta.” (El Kasas, 50)

Ibën Akili Hanbeliu këtë mirë e ka kuptuar dhe ka shkruar: Kur detyrat e fesë u bën të rënda për injorantët dhe tejkaluesit e kufive, u larguan nga dispozitat e Sheriatit dhe filluan të madhërojnë ritet që i kishin shpikur. I konsideruan si gjë e lehtë, ngase fenë e nënshtruan para epsheve të tyre, edhe pse duhej që epshet e tyre ti nënshtrojnë në pajtim me rregullat e dinit. (Telbis Iblis, fq. 455)

Përktheu dhe përshtati: Talha Kurtishi