Këshillimi dhe përkujtimi janë prej punëve më të nderuara me të cilat mund të merret robi i Allahut, e si të mos jetë ashtu, kur ajo është profesion i pejgamberëve të cilët i dalloi Allahu i Madhëruar me këtë meritë të qartë.  Thirrja në fe është profesioni i njerëzve më të mirë, poashtu edhe i pasuesve të tyre besimtarëve të cilët e duan thirrjen e të dërguarit, besuan dhe dhanë atë që kishin mundësi në rrugën e thirrjes, Allahu i madhëruar e urdhëron të dërguarin të Tij, salallahu alaejhi ue selem: “Thuaj: “Kjo është rruga ime: të ftoj drejt Allahut me dituritë plotë, unë dhe çdokush që më pason mua. I përlëvduar qoftë Allahu; unë nuk jam prej idhujtarëve!” Jusuf, 108.

Sufjan Theuriu, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “Njerëzit më të nderuar janë ata që krijojnë lidhje mes Allahut dhe robërve të Tij, e ata janë pejgamberët dhe dijetarët.”

Që të ketë sukses thirrësi në thirrjen e tij duhet të pajiset me armë, me të cilat do të veprojë. Parashtrohet pyetja atëherë cilat janë ato armë të thirrësit me të cilat realizohet detyra e tij dhe garantohet suksesi i misionit:

1-Sinqeriteti:

Është arma më e dobishme, nxitësi i vetëm për thirrësin duhet të jetë afrimi tek Allahu, synimi e Fytyrës së Tij, sikur që aludon në të ajeti: “Thuaj: “Kjo është rruga ime: të ftoj drejt Allahut me dituritë plotë” Nuk është thirrja e tij fanatike për një grup, për një organizatë apo të thërret kah vetja e tij e jo për Allahun. Në bazë të sinqeritetit të thirrësit i regjistrohet atij pranimi, mbetja dhe dobia në dynja dhe ahiret, çka është për Allahun mbetet dhe arrin tek Ai, e çka nuk është për Te, ndërpritet dhe ngec, kemi parë dhe kemi dëgjuar shumë nga thirrësit,  shumë thirrje janë pushuar së ekzistuari, e nuk ka mbetur gjurmë e as ndonjë lajm të thirrësit: “A po vëren ndonjë prej tyre, ose a po dëgjon zërin e ulët të tyre (nuk u ndihet zëri)?.”

Thirrja në fenë e Allahut është ibadet, për të kushtëzohen njëjtat kushte si te adhurimet tjera, që është sinqeriteti, Allahu thotë: “Vetëm Allahut i takon adhurimi i vërtetë.” Zumer, 3.

I dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Allahu nuk pranon veprën përpos asaj që është e sinqertë vetëm për të, dhe me të cilën shpresohet Fytyra e Tij.” Transmeton Nesaiu, Albani e ka vlerësuar  si të vërtetë.

2-Besimi i pastër dhe kuptimi i shëndoshë:

Thirrësi duhet që patjetër të jetë i udhëzuar në të vërtetë, ngase ai që nuk posedon asgjë nuk mund të jep gjë, ndërsa akideja e pastërt është besimi i të parëve tanë të mirë, Allahu qoftë i kënaqur me ta, Allahu thotë: “Nëse ata besojnë në atë që besoni edhe ju, atëherë janë në rrugën e drejtë.” Bekare, 137.

I dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, ka thënë: “Përmbajuni sunetit tim dhe sunetit të halifëve të udhëzuar e të drejtë, kapuni për të dhe shtrëngojeni me dhëmballë.” Tranmseton Ebu Davudi dhe Tirmidhiu, Albani e ka vlerësuar të vërtetë.

Sunet është ajo të cilën na e ka porositur i dërguari, salallahu alejhi ue selem, si besimi, morali, veprat dhe thëniet, pra thirrja në sunet është thirrja në besimin e të parëve, ngase ata janë të parët e Librit dhe sunetit, të përqendruarit në udhëzimin e jashtëm, moralin e brendshëm, vepra të mira dhe fjalëve të pastra  të parëve tanë.

3-Dituria dhe çiltërsia:

Ashtu siç është në fjalën e Allahut: “Thuaj: “Kjo është rruga ime: të ftoj drejt Allahut me dituritë plotë” Jusuf, 108. Thirrja në rrugë të Allahut është vepër, ndërsa dituria është para veprës dhe fjalës, Allahu i  Madhëruar thotë: “Dije se nuk ka zot tjetër të vërtetë përveç Allahut! Kërkofalje për gjynahun tënd dhe për besimtarët e besimtaret! Allahu e di se si silleni ju dhe ku qëndroni.” Muhamed, 19. Pra, ka filluar me dituri.

Muadhi, radijallahu anhu, ka thënë: “Dituria është para veprës, e vepra e pason ate”, kjo është e qartë, se nëse qëllimi dhe vepra nëse janë pa dija atëherë janë injorancë, devijim dhe pasim të epshit.

Thirrja në fenë e Allahut është ibadet, e adhurimi duhet që patjetër të ketë dituri të dobishme, nuk mundet që robi të falet deri sa të mëson kuptimin e pastërtisë dhe namazit, e as që mund të kryen haxhillëkun para se ti mëson ritualet e haxhit, i këtillë është ai i cili fillon me davet para se të mëson kuptimin e thirrjes, dhe para se të mëson hadithet dhe fjalët e dijetarëve  të cilat i përhap, të din se a janë të vërteta nga i dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selem, apo nga ndryshimet dhe shpikjet? Ndërsa i dërguari salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Kush gënjen mbi mua qëllimisht, le të përgatitet për karrigen e tij nga zjarri.” Mutefekun alejhi.

Kush e adhuron Allahu pa dituri më shumë vepron keq se sa që bën mirë, ndërsa faktet dallojnë sipas kohës dhe sipas vendit.

4-Butësia:

Allahu i Madhëruar i thotë të dërguarit të Tij salallahu alejhi ue selem: “Në sajë të mëshirës së Allahut, u solle butësisht me ta (o Muhamed).Sikur të ishe i ashpër dhe i vrazhdë, ata do të largoheshin prej teje. Prandaj falua atyre gabimin, kërkoi falje Allahut për ata dhe këshillohu me ata për çështje të ndryshme. Kur të vendosësh për diçka, mbështetu tek Allahu. Vërtet, Allahu i do ata që mbështeten tek Ai” Ali Imran, 159.

I dërguari salallahu alejhi ue selem ka thënë: “Butësia zbukuron çdo gjë ndërsa ashpërsia shëmton çdo gjë.” E transmeton Muslimi.

Po ashtu ka thënë: “Allahu është i butë dhe e do butësinë, i jep butësisë atë që nuk i jep vrazhdësisë, e as që i jep ndonjë gjëje tjetër.” E transmeton Muslimi.

Xhabiri radijallahu anhu ka thënë: E kam dëgjuar të dërguarin e Allahut salallahu alejhi ue selem duke thënë: “Kush është privuar nga butësia është privuar nga gjitah të mirat.” E transmeton Muslimi.

Imam Ahmedi, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: “O ti që urdhëron për butësi dhe modesti, nëse i tregojnë atë që urren nuk nevrikoset, e ky është sikur ai që mundohet ta mund veten.”

Sufjan Theuriu ka thënë: “Nuk urdhëron në të mirë dhe nuk ndalon nga e keqja pos ai që ka tre cilësi: i butë në atë që thërret, i butë në atë që ndalon, i drejtë në atë që thërret, i drejtë në atë që ndalon, i ditur në atë që thërret dhe i ditur në atë që ndalon.”

5-Të ketë zemër të shëndoshë:

Thirrësi duhet të jetë me zemër të shëndoshë nga shirku, të shëndoshë nga dyshimet dhe  epshet, të shëndoshë nga tradhtia, zilia, urrejtja e besimtarëve, nëse thuhet: Si të arrijë thirrësi ta shëndosh zemrën e tij?

Përgjigjja: Thirrësi duhet të ushqej zemrën e tij me gjëra të shëndosha: Sikurse lutja, kërkimi i faljes, namazi i natës, salavati ndaj të dërguarit, po ashtu ruajtja e zemrës nga helmet e dëmshme të gjynaheve, sikur: zhytja në biseda të padobishme, shikim, ndejë me gjini të përziera, në gjumë, dhe në ushqim.

6-Të mundohet thirrësi të vepron atë në të cilën thërret:

Një njeri i tha ibn Abasit radijallahu anhu: “Dua të urdhëroj  në të mirë dhe të ndaloj nga e keqja, atëherë ibn Abasi i tha: “Nëse nuk ke frikë që të të turpërojnë këto tre ajete atëherë vepro, përndryshe fillo me veten, pastaj lexoi: “Vallë, a i urdhëroni njerëzit që të bëjnë të mira e veten po e harroni, ju që lexoni Shkrimet?! A nuk arsyetoni?” Bekare, 44 “O besimtarë, përse thoni atë që nuk e bëni? Është shumë e urryer për Allahun të thoni atë që nuk e bëni!” Saf, 2-3.  “Unë nuk dëshiroj të bëj atë, që jua ndaloj juve. Unë dëshiroj vetëm të përmirësoj atë që mundem. Ndërsa suksesi im varet vetëm nga Allahu. Tek Ai  mbështetem dhe Atij i drejtohem.” Hud, 88.

Nehaiu Allahu, e mëshiroftë, ka thënë: “Ata nuk dëshironin tregimet rreth këtyre tre ajeteve.” Usame ibn Zejd radijallahu anhu ka thënë: E kam dëgjuar të dërguarin e Allahut, salallahu alejhi ue selem, duke thënë: “Ditën e Kiametit një njeri do të sillet dhe do të hidhet në Zjarr. Atij do t’i nxirren zorrët dhe do të sillet rrotull siç sillet gomari rreth gurit të mullirit (ose si kali që shin në lëmë). Banorët e Zjarrit do të mblidhen rrotull tij e do t’i thonë: ‘O filan. Ç’është kështu me ty? A nuk ishe ti që na urdhëroje të mirën dhe na e ndaloje të keqen?!’ Ai do t’u përgjigjet: ‘Po, unë vërtet që ju urdhëroja të mirën, por nuk e zbatoja atë vetë dhe ua ndaloja të keqen, por e veproja vetë.” Mutefekun alejhi.

7-Durimi, toleranca dhe edukata:

Allahu thotë: “O ti i mbuluar! Ngrihu dhe tërhiqu vërejtjen (duke i thirrur). Dhe madhëroje Zotin tënd! Dhe rrobat tua pastroi! Dhe të keqes së ndyrë largohu! Dhe mos u mburr me atë që jep e të duket shumë! Dhe për hir të Zotit tënd duro.” Mudethir, 1-7.

            Ajete të zbritura për njerëzit, kanë filluar me urdhrin për të tërheq vërejtjen tjerëve, dhe e ka përfunduar me urdhrin për durim,  Lukmani i tha birit të tij: “O djali im, fale namazin, urdhëro për punë të mira, e ndalo nga të këqijat, përballo me durim çdo gjë që të godet.” Llukman, 17. Allahu thotë:“Pasha kohën! Nuk ka dyshim se njeriu është në një humbje të sigurt. Me përjashtim të atyre që besuan, që bënë vepra të mira, që porositën njëri-tjetrin t’i përmbahen të vërtetës dhe që këshilluan njëri-tjetrin të jenë të durueshëm.” Asr, 1-3.

            Allahu i Madhëruar ka cekur më para këshillimin në të vërtetë para këshillimit në durim, ngase këshillimi në të vërtetë ka nevojë për durim.

            O Allah forcoje islamin dhe muslimanët dhe nënçmo mosbesimin dhe jobesimtarët, ngrite flamurin e fesë dhe të vërtetës.

Përktheu: Shpend ZENELI

 Nga rreziqet më të madha që i kanoset besimtarit është që me veprat e tij të mira të dëshiron të arrijë të mirat e kësaj bote, e si pasojë ti asgjësohen këto vepra. Një vepër e tillë shpien edhe në  shirk duke ra ndesh me plotësimin detyrueshëm të teuhidit dhe pa asnjë dyshim i asgjëson veprat e tij. Kjo gjë është më e rrezikshme se syefaqësia sepse ai i cili e do dynjanë, tek ai vlon dëshira për të punuar shumë për të, ndërsa syefaqësia mund të shfaqet në ndonjë vepër e jo në tjetrën. Tek syefaqësia nuk ka vazhdimësi, ndërsa besimtari i vërtetë i largohet edhe të parës edhe të dytës.

Dallimi ndërmjet syefaqësisë dhe me veprës me të cilën njeriu synon dynjanë ka aspektin e vetë të përgjithshëm dhe atë veçantë. Bashkohen në atë që poqëse njeriu dëshiron me veprën e tij të krenohet para tjerëve që ata ta lavdërojnë, ta lartësojnë atëherë kjo është syefaqësi dhe dëshirë për të arritur vetëm të mirat e kësaj bote, sepse ai aktron tek njerëzit si dhe pret nga ata që ata ta respektojnë dhe ta lavdërojnë.

Ndërsa puna që bëhet për dynja është kur njeriu e bën një vepër të mirë me të cilën nuk e ka qëllim të duket para njerëzve mirëpo dëshiron me të të fiton nga përfitimet e kësaj bote, si p.sh. : ai i cili e kryen haxhin për dikë për të fituar para, ose lufton për plaçkë lufte, e të ngjashme me këto. Pra ai që punon për syefaqësi vepron që të lavdërohet nga njerëzit, ndërsa njeriu që punon për dynja bën vepra të mira me të cilat synon përfitime të kësaj bote, që të dyja këta punë janë shkatërruese, Allahu na ruajt nga gjërat që çojnë në hidhërimin e Allahut dhe në përfundimin e keq nga Ai.[1]

Shumë tekste aludojnë se ky person që vepron kështu ka humbur në dynja dhe në ahiret, thotë Allahu i Lartësuar në Kuran: ”Atyre që duan jetën e kësaj bote dhe bukuritë e saj, Ne do t’ua shpërblejmë krejtësisht punët e tyre dhe në të nuk do t’u lihet gjë mangët. Këta janë ata për të cilët në botën tjetër nuk do të ketë kurrgjë, përveç zjarrit. Do t’u shembet çdo gjë që kanë bërë në këtë jetë dhe do t’u zhvlerësohet ajo që kanë punuar.”[2] Gjithashtu thotë: “Sa për atë që dëshiron këtë botë, Ne shpejtojmë që t’i japim çfarë të dëshirojmë atij që duam. Pastaj ia caktojmë atij Xhehenemin, në të cilin ai do të përvëlohet, duke qenë i turpëruar dhe i dëbuar.”[3] Kurse në suren Shura thotë: ”Atij që dëshiron shpërblim në jetën tjetër, Ne do t’ia shtojmë atë. Ndërsa atij që dëshiron shpërblim në këtë jetë, Ne do t’i japim pjesë prej saj, por ai nuk do të ketë pjesë në jetën tjetër.”[4] Gjithashtu këtë çështje Allahu e ka përmendur edhe ne suren Bekare duke thënë: “Disa njerëz thonë: “Zoti ynë, jepna të mira në këtë botë!” Por, për këta, s’ka asnjë të mirë në botën tjetër.”[5]

Thotë i Dërguari i Allahut, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të: ”Kush kërkon dije vetëm për të arritur përfitime të kësaj bote, nuk do ta shijon erën e xhenetit në Ditën e gjykimit”.[6]

Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, përcjell se i Dërguari i Allahut, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, ka thënë:” Mos merrni dituri për tu krenuar para dijetarëve, e as që t’ju shitni mend të paditurve, e as për t’ju liruar vendi në vendtubime kush bën kështu për të ka zjarr, zjarr”.[7]

Ibn Mesudi-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: “Mos e merrni diturinë për tre gjëra: Që t’ju shitni mend mendjelehtëve, të polemizoni me dijetarët apo që ti bëni njerëzit të shikojnë nga ju, mirëpo me fjalën tuaj të kërkoni shpërblimin prej Allahut, sepse ajo qëndron vazhdimisht ndërsa çdo gjë pos saj zhduket”.[8]

Për këtë arsye Allahu e ka marr përsipër ti jep lumturi atij të cilit e bën një vepër për Allahun. Përcjell Enesi se i Dërguari i Allahut, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: ”Kush ka për qëllim ahiretin, Allahu atij personi ia pasuron zemrën e tij dhe ia mbledh forcat e tij, e si pasojë i vjen dynjaja e nënshtruar, ndërsa kush e ka për qëllim vetëm dynjanë Allahu atij personi ia vendos varfërinë para syve të tij dhe ia shkapërderdh forcat e tij, ndërsa nga dynjaja përfiton aq sa i ka caktuar Allahu”.[9]

[1] Shiko “Fet’hul mexhid” fq. 422, “Tejsirul-azizil hamid” fq. 534.

[2] Hud:15-16

[3] Isra:18

[4] Shura:20

[5] Bekare:200

[6] Transmeton Ebu Davudi 3/323 nr. 3664, Ibn Maxhe 1/93 nr. 252, Albani e ka cilësuar hadithin të saktë në “Sunen ibn Maxhe” 1/48.

[7] Transmeton Ibn Maxhe 1/93 nr. 254, Albani e ka bërë të saktë në “Sahih Ibn Maxhe” 1/48 kurse Albani e shënon në “Sahih Tergib ve Terhib” 1/46 në dy vende.

[8] Transmeton Darimiu 1/70 meukuf, Ibn Maxhe nga Ebu Hurejra-Allahu qoftë i kënaqur prej tij, në “Mukadime” 1/96 nr. 260, Albani e ka bërë hadithin të mirë në “Sahih Ibn Maxhe” 1/48 si dhe në “Sahih Tergib ve Terhib” 1/48.

[9] Transmeton Tirmidhiu 4/642 nr. 2465, Ibn Maxhe 2/1375 nr. 4105, Albani e ka vlerësuar hadithin si të saktë në “Sahihul-xhami” 5/351 dhe “Haditha esahiha” nr. 950.

A je me të vërtetë i lumtur?

Është pyetje që nuk është për qëllim përgjigjja me pohim ose mohim, por qëllim është të tërhiqet vëmendja nga harresa apo pakujdesia, që të meditojnë në ndonjë gjë që i shtyn të marrin hapa konkrete të shpejta. Edhe unë jam prekur nga lloji i këtyre pyetjeve, atëherë më lejo të ndihmoj- e ti je më primar për tu ndihmuar- me disa fakte që të ndihmojnë ty që të zgjidhësh – ndonëse edhe përfaqësish- përgjigjen e kësaj pyetje, e në bazë të saj të përcaktosh çfarë duhet të veprosh që të arrish kënaqësi dhe lumturi, për rininë që të ka mbetur.

Ndoshta pajtohesh me mua, se lumturia e botës tjetër nuk arrihet pos me përmirësimin e marrëdhënieve me Zotin tënd të Lartmadhëruar, e ndoshta kjo të bën të vendosësh në veten tënde përmirësimin, dhe afrimin tek Allahu pas realizimit të qëllimeve tua të kësaj bote, si diplomimin, punën, martesën, ndërtimin e shtëpisë dhe stabilitet material dhe familjar. Mirëpo unë mendoj në mënyrë të palëkundshme se kjo ty të mungon plotësisht apo pjesërisht që vet ky besim dhe afrim tek Allahu është shkak i lumturisë tënde tash, bile që të kesh sukses në gjitha planet e tua të ardhme.

Nëse mediton me mua në ajetet e Kuranit do të jetë e qartë kjo çështje, medito rreth fjalës së Allahut: “Kush bën vepër të mirë, qoftë mashkull ose femër, e duke qenë besimtar, Ne do t’i japim atij një jetë të mirë (në këtë botë), e (në botën tjetër) do t’u japim shpërblimin më të mirë për veprat e tyre.” (Nahl, 90). Vëren se jeta e mirë pra e lumtur është për qëllim lumturia në dynja ngase fjala për ahiretin ka ardhur veçmas, në fjalën e Allahut: “E të kërkoni falje Zotit tuaj dhe pendohuni (kthehuni) te Ai, se Ai do t’ju mundësojë përjetime të mira (në këtë jetë) deri në një afat (të caktuar) dhe çdo punëmiri ia jep shpërblimin e merituar. Në qoftë se refuzojnë (të kërkojnë falje), unë pra kam frikë për ju, dënimin e Ditës së Madhe.” (Hud, 3). Po Allahu ka marr përsipër të mundësoj lumturinë edhe atyre që u është bërë padrejtësi dhe janë obliguar të shpërngulen nga vendet e tyre,  që është një shkak i vuajtjes tek shumë njerëz, në fjalën e Allahut: “Ata që migruan për hir të All-llahut, e pasi që u torturuan, atyre gjithsesi do t’u mundësojmë vendbanim të mirë edhe në këtë botë, po shpërblimi i botës tjetër është edhe më i madh, sikur njerëzit ta dinin (për atë shpërblim).” (Nahl, 41).

Përmenda disa ajete tw Kuranit, ngase ky realitet mund të mungon te disa të mençur, ashtu siç je edhe ti.

Edhe pse disa të rinj nuk binden pos pasi ti veprojnë, atëherë ne i thërrasim, dhe të thërrasim edhe ty nëse je prej atyre, që të fillosh seriozisht në përkushtim ndaj Allahut. Një përkushtim jo sipas metodës së përvojës që të vërtetohet çështja, ngase fjalës së Allahut nuk i vihet dyshimi, por është thirrje vëllazërore që ta shijosh këtë lumturi, ngase është kënaqësia më e madhe e brendshme dhe e jashtme se sa ngrënia, pozita apo ndonjë stoli e kësaj dynjaje. Këto assesi nuk krahasohen. Të bën thirrje që të kapesh për te me dashuri dhe vetëbindje, përkundër ndryshimeve të mëdha dhe thirrjeve të shthurura në këtë kohë, posaçërisht për ata të moshës tënde.

Na mjafton në bazë të përvojës atë që na e tregon Ibn Kajimi, Allahu e mëshiroftë, për disa të njohur me fjalën e tyre: “Po të dinin mbretërit dhe fëmijët e tyre në çfarë jemi ne –pra nga gëzimi dhe lumturia- do të na luftonin me shpata” dhe fjala tjetër: “Të mjerët e kësaj bote, dolën nga ajo e nuk shijuan gjë më të mirë” thanë: e cila është gjëja më e mirë? Tha: Dashuria e Allahut të Madhëruar, njohja dhe përmendja e Tij.”

Ne edhe nëse nuk arrijmë të shijojmë këtë lumturi sikurse e shijuan ata, por ne besojmë në vërtetësinë e fjalëve të tyre, njohjen e plotë dhe të shijuarit, pas bindjes tonë në vërtetësinë e fjalëve të Allahut, subhanehu ue teala.

Gjithë ajo që shpresoj nga ti – vëlla i imi –  pasi ke pasur durim me mua deri në fjalinë e fundit, të mos jetë ky takimi i fundit me ty, më lejo që të ngarkoj edhe me një kërkesë që të shoqërosh në mendje këto pika në momentin kur ti afrohesh shtratit para se të fundosesh në gjumë, dhe të shikosh në gjendjen tënde të vërtetë, të cilën nuk e dije askush nga njerëzit pos teje, e të parashtrosh pyetje vetes me plot sinqeritet dhe përkushtim:

A je më të vërtetë i lumtur?

Përktheu: Shpend ZENELI

 – Tregon Nafiu se dikush e pyeti ibn Omerin -Allahu qoftë i kënaqur prej tij, për një çështje, kurse ai e uli kokën dhe nuk iu përgjigj. Me këtë, njerëzit menduan se ai nuk e ka dëgjuar pyetjen mirë, atëherë pyetësi tha:

Allahu të mëshiroftë a nuk e dëgjove pyetjen time? – i tha: Po, porse ju mendoni se Allahu nuk do të më llogarit për çdo gjë për të cilën më pyetni e unë përgjigjem. Tani të lutem më lerë të qetë, të kujtohem një kohë që të kem mundësi të të përjigjem, e në qoftë se kam mundësi të të jap përgjigje mirë, e në qoftë se jo, të të tregoj se nuk e di.[1]

   – Tregon Maliku nga Nafiu i cili thotë: Gjatë kohës së haxhit ibn Abasi dhe ibn Omeri -Allahu qoftë i kënaqur prej tyre, qëndronin secili në vendin e vet. Kështu që unë një ditë shkoja tek njëri e një ditë tek tjetri. E vërejta se ibn Abasi -Allahu qoftë i kënaqur prej tij, jepte fetva çdonjërit që e pyeste, kurse ibn Omeri -Allahu qoftë i kënaqur prej tij, më shumë i kthente pa përgjigje ata të cilët e pyesnin.[2]

   – Shuajb ibn ebu Hamza tregon se Zuhriu ka thënë: Na është transmetuar se Zejd ibn Thabit -Allahu qoftë i kënaqur prej tij, kur pyetej për diçka, pyeste: A ka ndodhur kjo? Në qoftë se kishte ndodhur, atëherë përgjigjej me atë çfarë e dinte, e në qoftë se i thonin se nuk ka ndodhur, thoshte: Lereni deri sa të ndodh.[3]

   – Gjithashtu transmetohet për Zejd ibn Thabitin -Allahu qoftë i kënaqur prej tij, se kur e pyeste dikush për diçka, ai thoshte: Për Allahun, a ka ndodhur kjo? Në qoftë se i thonin po, atëherë jepte përgjigje, e në qoftë se i thonin jo, atëherë nuk fliste asgjë.[4]

   – Sahnuni ka thënë: Ata të cilët ishin para jush, kur ndonjëri prej tyre dëshironte të flas për diçka e cila do ti bënte dobi tjerëve e frenonte veten dhe nuk fliste, nga shkaku mos ti rritet mendja, mirëpo kur i vetëpëlqente heshtja fliste. Dhe thoshte: Ai i cili është më i guximshëm për të dhënë fetva, ishte ai i cili kishte më pak dituri.[5]

   – Është pyetur Sahnuni: Ai i lejohet dijetarit të thotë: Nuk e di, për atë të cilën e di? Tha: Për çështjet të cilat janë decide në Kuran dhe në sunet jo, mirëpo për çështjet analogjike po, sepse nuk është i sigurtë a ja ka qëlluar apo jo.[6]

   – Gjithashtu tregohet se halifeja Zijadetullah ka dërguar dikënd ta pyet Sahnunin për një çështje, e ai nuk i është përgjigjur. Atëherë Muhamed ibn Abdusi i thotë: Dil prej këtij vendi,  sepse dje pas namazit dole bashkë më kadiun e sot nuk iu dhe përgjigje?! – ai tha: A dëshiron ti jap përgjigje atij i cili don të bëhet fekih duke i marë fjalët e mia dhe të dikujt tjetër, sikur të kishte pyetur me qëllim të kuptimit të çështjes fetarisht, do ti përgjigjesha.[7]

   – Abdu Ez’heri ka thënë: E kam dëgjuar Darimiun duke thënë: Erdhi tek unë Sixhzi i cili kishte shkruar prej Jezid ibn Harunit dhe Xhafer ibn Aunit e më tha: O ebu Seid! Më vinë disa njerëz e më parashtrojnë pyetje e unë frikohem ti lë pa përgjigje. – i thashë: Pse? – më tha: Sepse i Dërguari i Allahut -paqa dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, ka thënë:” Kush pyetet për ndonjë dituri e ai këtë e fsheh, ky person do të mbështjellet me mbulojë prej zjarri.”[8] – më tha:

   I Dërguari i Allahut -paqa dhe mëshira e Allahut qoftë mbi të, ka thënë për diçka të cilën e din, kurse ti nuk ke përgjegjësi për atë të cilën nuk e din.[9]

   – Nga Ejubi transmetohet se e ka dëgjuar Kasimin në Mina duke e pyetur të tjerët, e ai thoshte: Nuk e di. Kurse kur filluan të insistojnë me të madhe, atëherë u thoshte: Vallahi nuk dimë për çdo gjë që na pyesni, sikur ta dijmë përgjigjen nuk do ta fshihnim prej jush, sepse kjo nuk na lejohet.

   – Gjithashtu Jahja ibn Seid thoshte: E kam dëgjuar Kasimin duke thënë: Ne nuk e dimë çdo gjë që na pyesni, për njeriun është më mirë të jeton i paditur pasi ta njoh të vërtetën e Allahut mbi vete, se sa të flas pa dituri.[10]

[1] Sifetu Safve 1/566

[2] Sijeru Alamu Nubela 3/222

[3] Sijeru Alamu Nubela 2/438

[4] Sijeru Alamu Nubela 2/438

[5] Sijeru Alamu Nubela 12/66

[6] Sijeru Alamu Nubela 12/65

[7] Sijeru Alamu Nubela 12/66

[8] Ebu Davudi 3658, Albani e ka klasifiku si hadith sahih me nr.3106

[9] Sijeru Alamu Nubela 13/322

[10] Sifeti Safve 2/89