Për Isain, alejhi selam, në Kuranin Famëlartë janë shpallur disa ajete që kanë nevojë për një shpjegim, për t’u qartësuar e shtjelluar, disa prej atyre ajeteve janë:
Fjala e Allahut: “Rasti i Isait te Allahu, në të vërtetë, është si rasti i Ademit, që e krijoi prej baltës e pastaj tha: “Bëhu!” – dhe ai u bë.” Ali Imran, 59.
Njeriu mund të pyet: Si mund të ngjasohet Isai, alejhi selam, me Ademin alejhi selam, i cili është i krijuar pa babë, ndërsa Ademi alejhi selam, pa babë e pa nënë?
Zemahsheriu i është përgjigjur kësaj pyetje dhe ka thënë: Ai i ngjason Ademit, aljehi selam, në njërën anë, por që nuk e parandalon veçimi i tij me diç tjetër nga ngjasimi me të, për arsye se përngjasimi është të qenit i njejtë në disa tipare. Ai u ngjasua me të për shkak se edhe Isai, alejhi selam u krijua jo në mënyrën e zakontë dhe të njohur, e që të dy janë të njejtë në këtë, dhe për atë se krijimi i Ademit, alejhi selam, pa babë e pa nënë është më e çuditshme dhe më e pazakontë se sa krijimi me babë, e në këtë rast është ngjasuar një rast i çuditshëm me një më të çuditshëm.”
Ibn Ashuri ka thënë: “Ngjasimi ndodh në atë se që të dy janë të krijuar pa prind, e Ademi alejhi selam, ia tejkalon nga shkaku që është i krijuar pa nënë, për këtë ka qenë e nevojshme të përmendet aspekti i ngjasimit me fjalën e Tij: “që e krijoi prej baltës.” Pra, e ka krijuar pa babë e pa nënë. Bile fjala e Allahut “Bëhu!.” Është mw afër ngjasimit se ajo që mund të parashikohet në tërësi.
Fjala e Allahut: “Nëse Ti i dënon ata – robërit e Tu janë, e nëse i falë ata, me të vërtetë, vetëm Ti je i Plotëfuqishëm dhe i Gjithëdijshëm.” Maide, 118.
Ibn Kethiri në shpjegimin e këtij ajeti thotë: “Këto fjalë pohojnë se dëshira i referohet Allahut të Madhëruar, Ai vepron atë që Ai dëshiron, i Cili “Nuk do të pyetet (Ai) për atë që punon, e ata do të jenë të pyetur.” Enbija, 23, njashtu pohojnë distancimin nga të krishterët të cilët gënjyen për Allahun dhe të dërguarin e Tij, e i përshkruajtën Allahut rival, shok e fëmijë: “Qoftë i pastër dhe i lartësuar Ai nga ajo që thonë ata – me lartësi të madhe!.” Isra, 43. Ky ajet është shumë domethënës, është një lajm u çuditshëm, në një hadith tregohet se si i dërguari i Allahut, sal-Allahu alejhi ve selem, u ngrit natën (duke u falur) e përsëriste këtë ajet deri në mëngjes. E transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Dherri, radijAllahu anhu i cili rrëfen e thotë: i dërguari i Allahut, sal-Allahu alejhi ve selem, u ngrit natën, e lexoi ajetin deri në mëngjes, me atë ajet binte në ruku e me atë ajet binte në sexhde: “Nëse Ti i dënon ata – robërit e Tu janë, e nëse i falë ata, me të vërtetë, vetëm Ti je i Plotëfuqishëm dhe i Gjithëdijshëm.” E kur erdhi mëngjesi e pyeta: O i dërguar i Allahut! E lexove pandërprerë këtë ajet deri në mëngjes, me të bëshe rukunë e sexhden? Ai u përgjigj: Unë i kam kërkuar Allahut që të më jep shefatin për Umetin tim, e Allahu ma dha atë, dhe ajo do e arrijë me lejen e Allahut çdo secilin që nuk i ka bërë shirk Atij.”
Komentuesit janë ndarë në mendime rreth kuptimit të këtij ajeti; disa prej tyre kanë thënë se Isai, alejhi selam, këtë fjalë e ka thënë në formë dhembshurie e mëshirim për ta, njejtë sikur që zotëriu shfaq dhembshuri për robin e tij, për këtë Isai nuk tha: Sepse ata të mëkatuan.
Disa të tjerë kanë thënë: Këtë e tha Isai alejhi selam, në formë të nënshtrimit ndaj vendimit të Allahut, kërkim shpëtimi nga dënimi i Tij, edhe pse ai e dinte se Allahu nuk e fal jobesimtarin.
Është thënë: Përemri në fjalën e Allahut: “Nëse Ti i dënon ata” ka të bëjë me ata të cilët kanë vdekur në kufër, ndërsa përemri në fjalën e Allahut: “e nëse i fal ata” ka të bëjë me ata të cilët janë penduar para se të vdesin. Kurtubiu thotë: Dhe kjo është thënia më e mirë.
Njashtu është thënë: Isai e dinte se ata shpikën shumë mëkate, pas tij vepruan shumë gjëra që nuk i kishte urdhëruar ai, pos që ata ende ishin pjesëtarë të fesë, e tha: E nëse Ti i fal atë që ata shpikën mëkate pas largimit tim.
Fjala e Allahut: “O Isa, i biri i Merjemës, kutjoje mirësinë Time ndaj teje dhe nënës tënde.” Maide, 110.
Njeriu mund të pyet: Allahu në ajetin Kuranot përmendi dhuntitë që ia kishtë dhënë Isait dhe nënës së tij, pos që dhuntitë e përmendura në ajetet janë të veçanta për Isain, alejhi selam, ndërsa nëna e tij nuk ka asnjë lidhje me këto dhunti?
Raziu, është përgjigjur dhe ka thënë: Cdo dhunti të begatë e pozitë të lartë që e arrin i biri është arritje që e përfshin dhe e ndjek edhe nëna, për këtë Allahu thotë: “Dhe, kemi bërë birin e Merjemës dhe nënën e tij – argument.” Mu’minun, 50. Në këtë ajet Allahu i Madhëruar i konsideroi që të dy argument, për shkak lidhjes së ngushtë që kanë njëri me tjetrin.
Fjala e Allahut: “E, kur apostujt thanë: “O Isa, i biri i Merjemës, a mundet Zot’i yt të na zbresë një sofër prej qielli?” Ai tha: “Druani Allahut, nëse jeni besimtarë!.” Maide, 112.
Rreth ajetit janë shtjelluar dy çështje: E para për pytjen e parashtruar na ana e Havarijunëve. E dyta: për zbritjen e sofrës.
1.Sa i takon çështjes së parë, komentuesit janë ndarë në mendime rreth asaj se Havarijunët a kanë qenë besimtarë apo nuk kanë qenë besimtarë, piknisja e divergjencës mes tyre është fjala e Allahut: “a mundet Zot’i.” Nga ku kuptohet se ata kanë dyshuar në fuqinë e Allahut të Madhëruar, të zbret një tryezë.
Një grup i komentuesve me në krye Zemahsheriun kanë mendimin se ata nuk kanë besuar, dhe të njejtit fjalën e Havarijunëve të shprehur më herët: “Ata u përgjigjën: “Na besojmë, e ti bëhu dëshmues që ne jemi muslimanë!.” Maide, 111. E kanë shpjeguar si thjeshtë një pretendim prej tyre pa bindje, e nënshtrim, përndryshe po të ishin të sinqertë në thënien e tyre nuk do pyesnin Isain: “a mundet Zot’i.”
Autori i librit “El Keshef” ka thënë: Nëse thuhet: Si mund të thonë: “a mundet Zot’i.” Pasi të kenë besuar me besnikëri?
Them: Allahu nuk i përshkroi ata me iman e besnikëri, por tregoi për atë që ata pretendonin, e më pas tha: “kur apostujt thanë.” Që tregon se pretendimi i tyre ishte i kotë, e ata ishin në dyshim, ngase thënia e tyre: “a mundet Zot’i.” Është një fjalë e cila nuk del nga një besimtar i cili e madhëron Allahun, njashtu fjala e Isait, alejhi selam: “Ai tha: “Druani Allahut”.” Maide, 112. Që nënkupton: Keni frikë Allahun e mos dyshoni në fuqinë e mundësinë e Tij, mos i sugjeroni Atij, e mos mohoni atë që ju dëshironi nga argumentet e të shkatërroheni poqëse kundërshtoni: “nëse jeni besimtarë!.” Maide, 112. Nëse pretendimet e juaja se jeni besimtarë, janë të vërteta.”
Shumica e komentuesve të Kuranit janë të mendimit se Havarijunët kur i thanë, Isait, alejhi selam: “a mundet Zot’i.” Ishin besimtarë, pra kjo thënie e tyre nuk mënjanon prej tyre virtytin e imanit, sepse ata nuk e thanë këtë në formë dyshimi ndaj fuqisë së Allahut, por për nga shkaku i shtimit të qetësisë duke i shtuar edhe bindjes në mënyrë të pamurit, asaj teorike, argumentuar me fjalën e tyre: “dhe të na qetësohen zemrat.” Maide, 113. Njejtë sikur që tha Ibrahimi, alejhi selam: “por po dëshiroj të më qetësohet zemra.” Bekare, 260. Gjithashtu pyetja e tyre ka qenë për veprimin e jo për fuqinë e të vepruarit. Haseni ka thënë: “Kuptimi i ajetit “a mundet.” Pra: a do vepron, njejtë sikur që i thua një njeriu i cili ka mundësi të ngritet: A mundesh të ngrihesh. Elusi ka thënë: Mundësia shprehet edhe me fjalën e veprimit. Njashtu kanë thënë: “Mundësi” në ajet ka kuptimin e pajtimit. Sidiju ka thënë: “a mundet Zot’i.” Ka kuptimin: Vallë Zoti a do pajtohet ndaj kërkesës tënde.
2.E sa i takon çështjes së dytë rreth këtij ajeti, e që është zbritja e tryezës, shumica e dijetarëve thonë se Allahu ka zbrit tryezë, këtë mendim e konsideron të saktë Taberiu, ka thënë: Më e sakta është të thuhet se Allahu i Madhëruar ka përmendur se ka zbritur tryezë për ata të cilët kërkuan prej Isait, alejhi selam që të kërkon prej Allahut, e Allahu i Madhëruar nuk e then premtimin, dhe në lajmet e Tija nuk gjen kundërshtim, e Allahu i Madhëruar tregoi në Lirin e Tij për përgjigjen që ia dha Isait, alejhi selam, kur ai kërkoi prej Allahut këtë gjë: “Allahu tha: “Unë do t’ju zbres sofrën.” Maide, 15. E nuk lejohet q të thuhet: “Allahu tha: “Unë do t’ju zbres sofrën.” E Allahu të mos e zbret, sepse kjo gjë është një lajmërim nga ana e Allahut, e nga Ai nuk ndodh të kundërvepron prej asaj që informon. Poqëse lejohet të thuhet: “Allahu tha: “Unë do t’ju zbres sofrën.” E pastaj të mos e zbret, lejohet që të thuhet se “e kush nga ju, pas kësaj nuk beson, Unë do ta dënoj me një dënim, me çfarë nuk do ta dënojë askënd në botë.” Maide, 115, e më pas kush mohon prej tyre, nuk dënohet, në çrast premtimi i Allahut dhe kërcënimi i Tij nuk ka realitet e as vërtetësi, e nuk lejohet që në këtë mënyrë të flitet për Allahut e Madhëruar.
Ibn Kethiri duke komentuar fjalën e Taberiut ka thënë: “Kjo thënie –Allahu është më i dijshmi- është më e sakta, sikur që aludojnë për këtë fjalët dhe transmetimet e të parëve e të atyre më pas.”
Ai i cili lexon në librat e tefsirit do gjejë çudira rreth mënyrës së zbritjes sëtryezës, vendit se ku ka zbitur, se si njerëzit e kan pranuar, e si është zbuluar, për llojet e ushqimit që ishin aty, për ngrënien, e asaj që ka mbetur pas ngrënies, e shumë fjalë të tjera që nuk ka kurrfarë dobie në përmendjen e tyre, për shkak se janë transmetime të dobëta, dhe se nuk ka asnjë dobi që fshihet pas saj. Ibn Kethiri ka përmendur transmetime të gjata rreth kësaj, ku në fund të saj ka thënë: Ky është një transmetim shumë i çuditshëm, ibn Ebi Hatimi e ka përmendur pjesë pjesë këtë tregim, e unë e kam përmbledhur që tregimi të jetë i plotë.
Me rëndësi është të thuhet sikur që ka thënë Taberiu, Allahu e mëshiroftë: “Më e sakta është të thuhet rreth asaj çfarë ka pasur në tryeë, të thuhet: Ka pasur ushqim, qoftë peshk e buk, qoftë fryte prej fryteve të xhenetit, njohja e atyre gjërave është e padobishme, për çfarë injorimi i tyre nuk bën dëm.”
Thënia që i kundërvihet shumicës së dijetarëve është fjale e Hasenit dhe Muxhahidit, të cilët pohojnë se tryeza nuk ka zbritur, Taberiu ka transmetuar argumentimin e tyre se tryeza nuk ka zbritur, por i mbështetemi thënies së shumicës së dijetarëve të lartpërmendur, sepse konteksti i ajetit e përforcon këtë thënie, njashtu transmetimet e vërteta të cilat janë shënuar rreth kësaj.
Fjala e Allahut: “O Isa! Unë do të vdes ty (pasi ta plotësoj jetën e caktuar, hebrenjt nuk do të mbysin ty) dhe do të marrë pranë vetes.” Ali Imran, 55.
Kemi përmendur gjatë tregimit mbi Isain, alejhi sela, se fjala e vërtetë rreth ajetit: “Unë do të vdes ty dhe do të marrë pranë vetes.” Të kam ngritur nga toka, të kam ngritur në qiell me trup e me shpirt njëkohsisht.
Kurtubiu ka thënë: “E vërteta është se Allahu i Madhëruar e ka ngritur në qiell, pa mos qenë i vdekur e as në gjumë, sikur që ka thënë Haseni dhe ibn Zejd, ky është mendimi edhe i Taberiut, dhe thënia e vërtetë nga ibn Abasi.”
Disa dijetarë janë të mendimit se ajeti: “Unë do të vdes ty dhe do të marrë pranë vetes.” Të bëj të vdesësh, e të ngris lart në nderim. Ngritja sipas kësaj thënie është ngritje abstrakte.
Përkundër që disa dijetarë kanë përmendur shumë mendime të tjera rreth kuptimit të këtij ajeti.
Elusi ka përmendur dhjetë kuptime të ndryshme të ajetit, një prej tyre është se Allahu i Madhëruar ia morri shpirtin Isait, alejhi selam, për tre orë gjatë ditës, e më pas e ngriti atë në qiell. E thënia tjetër se kuptimi i fjalës në ajet “متوفيك” ka të bëj me gjumin, bazuar në fjalën e Allahut “Ai natën ju vë në gjumë (يتوفاكم)dhe di çka punoni ditën.” En Am, 60.
Në fund Elusi thotë: “Dhe asnjëra prej këtyre thënieve nuk është afër të së vërtetës.”
Fjala e Allahut: “Ju kam sjellë dijeni të mrekullueshme dhe do të ju shpjegoj disa gjëra, me të cilat nuk po pajtoheni.” Zuhruf, 63.
Rreth këtij ajeti mund të parashtrohet pyetja: Përse Isai, alejhi selam u tha atyre: “Ju kam sjellë dijeni të mrekullueshme dhe do të ju shpjegoj disa gjëra.” A ua ka sqarua Isai, alejhi seam të gjitha gjërat për çfarë ata ishin në kundërshtim me njëri tjetrin? Zemahsheriu i është përgjigjur kësaj pyetje dhe ka thënë: “Ata kishin mospajtime rreth feve dhe detyrave fetare, e shumë gjëra tjera, e ai u dërgua që t’u sqaron atyre ato gjëra që ishin në interes për fenë e tyre.”
Raziu është përgjigjur dhe ka thënë: “Njerëzit mund të kenë mosajtime në gjëra që nuk kanë nevojë që t’u sqarohen, e nuk është detyrë e një të dërguari që t’ua sqaron.”
Elusi ka thënë: “Kjo ka të bëjë me fetë dhe detyrat fetare, e jo edhe gjërat me njohjen e të cilave nuk kryhet donjë adhurim, sikur njohja e formës së planeteve, dhe njohja e arsyes së dallimit të formës së Hënës, ngase të dërguarit, paqja e Allahut qoftë mbi ta, nuk ishin dërguar që të sqaroni gjëra të këtilla njerëzve. Po edhe gjëra që kanë të bëjën me këtë botë, si punët e bujqësisë, e çfarë duhet e çfarë nuk duhet të mbillet, të dërguarit nuk u dërguar as për këto gjëra, siç na bën me dije edhe fjala e të dërguarit, sal-Allahu alejhi ve selem: “Ju jeni më të jishëm për çështjet e dynjasë (pllenimin e palmave).” Transmeton Muslimi.
Burimi: albislam.com / Islamweb.com
Përktheu: Shpend Zeneli
