Rinia janë udhëheqësit e të nesërmes dhe shpresa e të ardhmes. Mbi supet e tyre ngrihen qytetërimi dhe historia e lavdishme. Tek ata varen shpresat, ëndrrat dhe zemrat. Rinia është pasuria e një populli dhe fshehtësia e forcës së tij. Nëse doni të dini të ardhmen e një populli, mos pyetni për pasurinë që ka, por shiko të rinjtë e tij.

 Nëse ata kanë vlera e moral dije se ardhmëria e atij populli premton gjitha të mirat. Nëse rinia është e degjeneruar, pa vlera, që bie në gjëra të ulëta ashtu sikur insektet mbi ngordhësirë, atëherë atë popull e pret shkatërrimi.

Problemet e rinisë mund të analizohen nga shumë aspekte. Unë do të mundohem që nga pikëpamja islame të vë në pah rëndësinë e rinisë edhe atë duke përmend tekste të sheriatit ose fragmente nga historia islame.

Fillimi dhe mbarimi i fazës rinore:

Faza e rinisë fillon prej kohës së pubertetit d.m.th. prej moshës 15 vjeçare, përafërsisht, dhe zgjatë deri në moshën dyzetvjeçare përafërsisht, sepse në këtë moshë njeriu arrin pjekurinë maksimale. Semantika e fjalës “shab” ( i ri) aludon në dy gjëra: zhvillim dhe elan. Në Kuran e gjejmë se të dyzetat janë kulmi i pjekurisë:

وَوَصَّيْنَا الإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَاناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً وَوَضَعَتْهُ كُرْهاً وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحاً تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنْ الْمُسْلِمِينَ

“Ne e urdhëruam njeriun t’u bëjë mirë prindërve të vet, ngase nëna e vet me mundim e barti dhe me vështirësi e lindi, e bartja e tij dhe gjidhënia e tij zgjat tridhjetë muaj (e ai vazhdon të jetojë) derisa ta arrijë pjekurinë e vet dhe kur t’i mbush dyzet vjet ai thotë: “Zoti im, më inspiro mua që të falënderoj për të mirën Tënde që ma dhurove mua dhe prindërve të mij, që të bëj vepra të mira që i pëlqen Ti dhe m’i bën të mirë pasardhësit e mi, unë pendohem te Ti dhe unë jam me muslimanët.” (Ahkaf:15)

Rëndësia e kësaj faze të jetës së njeriut:

Kjo fazë e jetës është më e rëndësishmja. Rëndësia e saj del në shesh si vijon:

1. Është faza e fuqisë dhe produktivitetit: njeriu, në jetën e tij kalon nëpër faza të ndryshme për nga aspekti i fuqisë dhe dobësisë. Në këtë botë vjen i vogël dhe i dobët, nuk di asgjë, pastaj rritet pak nga pak, i forcohet trupi, i zhvillohen shqisat dhe i pjekët logjika derisa të arrijë pjekurinë maksimale. Allahu na tregoi në Kuran për këto faza:

والله أخرجكم من بطون إمهاتكم لا تعلمون شيئاً وجعل الكم السمع والأبصار والأفئدة لعلكم تشكرون

“Allahu ju nxori nga barqet e nënave tuaja (si foshnje) që nuk dinit asgjë. Ju pajisi me (shqisa për) të dëgjuar, me të parë dhe me zemër, ashtu që të jeni falënderues.” (Nahël:78)

Mirëpo kjo fazë, siç e dimë, nuk zgjat përherë. Përsëri pas kësaj faze kthehet dobësia:

الله الذي خلقكم من ضعف ثم جعل من بعد ضعف قوة ثم جعل من بعد قوة ضعفاً وشيبة

“All-llahu është Ai që ju krijoi në një gjendje të dobët, pastaj pas asaj dobësie ju dha fuqi, e pas fuqisë, dobësi e pleqëri.” (Rum: 54)

2. Njeriu në këtë fazë arrin kulminacionin – në suazat e së mundurës – për sa i përket percepcionit të tij mendor. Prej gjërave që flasin se kjo është faza më e mirë e jetës së njeriut është fakti se Allahu kur do t’i shpërblejë ata që do meritojnë xhenetin do t’i bëjë të gjithë në moshën 33 vjeçare.
3. Nëse e marrim mesataren e jetës së njerëzve mes 60 dhe 70 viteve d.m.th. 65 vite siç ka thënë i Dërguari, atëherë themi se faza më e gjatë e jetës së njeriut është faza e rinisë dhe jeta e një njeriu që do jetojë 65 vjet është: 40 %

Prej asaj që u tha më lartë kuptuam rëndësinë e kësaj faze të jetës. Duke pasur parasysh këtë, Islami i ka kushtuar rrëndësi të veçantë kësaj faze duke e udhëzuar kah ndërtimi dhe mirësia dhe duke e ruajtur nga shkatërrimi dhe e keqja.

Nëse meditojmë Kuranin dhe Sunetin e të Dërguarit, do të shohim rëndësinë që i është kushtuar rinisë, qoftë duke i lavdëruar dhe duke përmend të arriturat e tyre apo duke i udhëzuar dhe orientuar kah e mira.

Në suren Junus: 7, Allahu i madhëruar tregon se mbështetësit e Musait në thirrjen e tij që sfidoi tiranin e asaj kohe, faraonin ishin një grup të rinjsh.

Në suren Kehf 9-26,  Allahu na rrëfeu tregimin e banorëve të shpellës. Është një rrëfim i mrekullueshëm ku tregohet për një grup të rinjsh, të cilët ishin arratisur nga qyteti i tyre për të ruajtur besimin. Allahu thotë: “Ata ishin disa djelmosha, kishin besuar Zotin e tyre, e Ne atyre edhe më ua shtuam bindjen.” (Kehf:13)

Pasuesit e Muhamedit, shumica e tyre ishin në moshën e rinisë, Ebu Bekri, Omeri, Othmani, Aliu, Abdullah ibën Mesudi, e tjerë.

Faza e rinisë është një begati që duhet të shfrytëzohet. Të rinjtë janë ata që mund të bartin detyra të rënda, të ballafaqohen me sfida të ndryshme, të durojnë dhe të sakrifikojnë për ideale. I Dërguari ka thënë:

لا تزول قدما عبد يوم القيامة حتى يسأل عن أربع .. عن عمره فيما أفناه ، وعن شبابه فيما أبلاه ، وعن ماله من أين اكتسبه وفيما أنفقه ، وعن علمه ماذا عمل به ( رواه الترمذي).

“Nuk do lëviz askush ditën e Kiametit derisa të pyetet për katër gjëra: për jetën si e ka harxhuar, për rininë si e ka vjetruar, për pasurinë si e ka fituar dhe ku e ka harxhuar dhe për punën e tij – ç‘bëri.”

اغتنم خمسا قبل خمس : شبابك قبل هرمك ، وصحتك قبل سقمك ، وغناك قبل فقرك ، وفراغك قبل شغلك ، وحياتك قبل موتك .

“Shfrytëzo pesë gjëra para pesë të tjerave: rininë tënde para pleqërisë, shëndetin para sëmundjes, pasurinë para varfërisë, kohën e lirë para se të zihesh dhe jetën para vdekjes”

Përvetësimi i vlerave në rini:

S’ka dyshim se të rinjtë janë më të prirë për të ndryshuar veten se të moshuarit. Është me rëndësi që gjatë kësaj faze, pra fazës së rinisë, të përvetësohen vlerat dhe personaliteti të ndërtohet në mënyrë të shëndoshë. Një prej grupeve që do gjejnë shpëtimin duke u vendosur nën hijen e Allahut, atë ditë kur nuk do ketë hije tjetër pos hijes së Allahut është “i riu i cili rritet duke adhuruar Allahun.” (Buhariu)

Prej vlerave më të larta që duhet t’i përvetësojë një besimtarë janë robëria ndaj Allahut (elubudije) dhe morali.

-Robëria ndaj Allahut (elubudije) ngrihet mbi dy shtylla: dashurinë dhe përkuljen ndaj Allahut. Pra, adhurimi nuk është thjeshtë zbatim i urdhrave por në vete mban edhe dashurinë e thelle ndaj Krijuesit. Sipas definicionit më të plotë, adhurimi përfshin të gjitha aspektet e jetës “është çdo fjalë apo vepër, qoftë e hapur ose e fshehtë, që e do Allahu.”

Adhurimi është thelbi i dëshmisë “la ilahe il-lallah” (nuk ka të adhuruar me meritë pos Allahut). Kjo ka qenë motoja e çdo profeti. Po qe se shfletojmë Kuranin do vërejmë se secili pejgamber erdhi në tokë me këtë moto: “o populli im adhuroni vetëm Allahun se s’ka zot tjetër përpos Tij”

Në historinë islame përmendet rasti i Ribij ibën Amirit, të cilin i Dërguari e çoi të bisedojë me kryekomandantin e ushtrisë persiane Rustumin. Kur ai pyeti se çka solli Muhamedi, Ribiju përgjigjet: qëllimi i ardhjes së tij është për t’i larguar njerëzit nga adhurimi i njerëzve dhe për t’i mësuar të adhurojnë vetëm Allahun. Kjo është liria e vërtetë e njeriut. Të lirohet nga çdo varësi, nga çdo përkulje përpara krijesave dhe të bëhet rob i Allahut.

Pra, vlerën më të madhe që duhet të përvetësojë një i ri është të shpreh me fjalë dhe me vepra robërinë e tij ndaj Krijuesit. Sa më shumë që largohet nga kjo vlerë aq më i varur bëhet ndaj krijesave. Kjo varësi është lajthitje dhe quhet idhujtari sipas konceptit të besimit islam. Nëse Allahu nuk është synimi, i dashuri më i madh i dikujt, atëherë ai me siguri do ketë një synim tjetër qoftë ajo pasuria, fama apo dynjaja në përgjithësi.

Disa prej porosive që i Dërguari ua jepte të rinjve:

“O djalosh, po t’i mësoj disa fjalë: kujdesu për fenë e Allahut, Allahu do kujdeset për ty. Kujdesu për fenë e Allahut, Allahu të gjendet në çdo rast. Kur të kërkosh kërko prej Allahut, kur të kesh nevojë për ndihmë kërkoje prej Allahut. Dije se sikur tërë bota të tubohej për të të bërë një të mirë, nuk munden përpos nëse e ka shkruar Allahu. Nëse e tërë bota tubohet për të të bërë një dëm, nuk do munden përpos nëse e ka shkruar Allahu. Lapsat janë ngritë kurse letrat janë tharë” (Tirmidhiu, sahih)

“Të rinj, kush ka mundësi prej jush të martohet, le të martohet, sepse kjo ia ruan shikimin dhe nderin, ai që nuk mund të martohet le të agjërojë sepse kjo i dobëson epshin” (Buhariu)

“Ke frikë Allahun kudo që je, pas ndonjë gabimi bën një vepër të mirë sepse e mira e fshin të keqen dhe me njerëzit sillu mirë.” (Sahih Xhami)

Morali islam si vlerë:

Prej synimeve madhore të sheriatit është përsosja e virtyteve të moralit. I Dërguari thotë: “jam dërguar që t’i përsos virtytet e moralit.” (Hejthemiu, sahih)

Ç’do të thotë të kesh moral të lartë? Të jesh i turpshëm, të mos i dëmtosh të tjerët, i përkushtuar ndaj adhurimit, të kesh gjuhë të pastër, të flasësh pak, të punosh shumë, të kesh pak gabime, të mos zhytesh shumë në gjëra të lejuara, të jesh bamirës, t’i mbash lidhjet me akrabanë, të kesh respekt ndaj të tjerëve, të jesh durimtar, të mos kundërshtosh pa vend, të jesh i dhembshur, i butë, i ndershëm, të mos mallkosh, të mos shash, të mos bartësh fjalët, të mos përgojosh, të mos shpejtosh, të mos kesh mllef, të mos jesh koprrac, të mos jesh ziliqar, të jesh i buzëqeshur, fytyrëçelur, të duash për Allah, të urresh për Allah, të pajtohesh për Allah, të hidhërohesh për Allah.

Literatura e konsultuar:

1. Kurani i madhërishëm
2. Komentar i dyzet haditheve të Neveviut, Uthejmin
3. Shebab sahabe, Muhamed Duvejsh
4. Le ta dijë rinia, Abdullah Ulvan
5. Mekanetu shebab fil islam, Sulejman Id
6. Elkijem bejnel Islami vel garb, Mani ibën Muhamed

Muslimani lexon për shkak se :

– Dëshiron që të merr shpërblimin e leximit, sikurse e merr me leximin e Kuranit.

– Lexon që ta mëson fenë e tij dhe ta kupton hollësisht.

– E përsërit leximin që të mban mend.

– Poashtu lexon që t’i njoh dhe mëson kurthet e jobesimtarëve dhe të jetë i kujdesshëm prej dyshimeve të munafikëve dhe të devijuarve.

– Lexon që t’i rrit shkathtësitë e tij gjuhësore dhe të arrin dituri mbi shkencat e dobishme.

– Lexon që mos ta preokupon veten me gjëra të kota, se në rast se nuk e preokupon veten me gjëra të dobishme, atëherë ajo të preokupon me gjëra të kota.

– Poashtu lexon për relaksim, qetësim dhe pushim, dhe shumë gjëra tjera që janë të dobishme për dunjan dhe ahiretin e tij.

– Ndërsa, metodologjia e injorantëve që e hasim edhe në ditët e sotme, është që ta konsideron një popull se është i emancipuar, e intelektual, në rast se në atë popull ekziston një numër i madh lexuesish, duke mos e marrë parasysh atë çka lexojnë.

Pra, ata leximin e konsiderojnë qëllim final, e jo mjet, dhe ky është shkaku që ata lexojnë çdo send që i bie në duar, pa asnjë kriter dhe studim.

Ndërsa, për muslimanin leximi është mjet për arritjen e një qëllimi, e ai është kënaqësia e Allahut azze ue xhel.

Muslimani nuk lexon që t’i kundërshton dijetarët dhe t’i polemizon injorantët, apo të bëhet i njohur në mesin e njerëzve. Ai i cili vepron kështu Allahu azze ue xhel e bën banor të xhehenemit.

Poashtu, nuk lexon që të merret me gabimet dhe të metat e tjerëve dhe t’i përhap ato në mesin e njerëzve, se kjo nuk është prej sinqeritetit.

Thotë imam Maliku ,Allahu e mëshiroftë, : “Kam takuar në Medine njerëz që nuk kishin të meta, por kur filluan të merren me të metat e tjerëve, atëherë vet u bënë me të meta. Poashtu kam takuar në këtë qytet njerëz që kishin shumë të meta, por kur heshtën për të metat e të tjerëve, Allahu ia mbuloi të metat e tyre”.

Sot, ne muslimanët jemi sprovuar me lexim pa kritere, jemi sprovuar me lexim prej autorëve të metodologjive të huaja jomuslimane, pa kritika dhe dallime. Dhe si rezultat i kësaj sot kemi një numër të madh lexuesish musliman që në mënyrë direkte apo indirekte i shërbejnë idealeve të jomuslimanëve në luftën e tyre kundër Islamit. Kjo vjen si pasojë kur lexuesi s’është në gjendje të dallon të mirën prej të keqes, kështu që ai mëson atë që i bën dëm e jo dobi, lexon atë që e kanë shkruajtur armiqtë e Islamit, dhe idetë e tyre i shpërndajnë në shoqëritë muslimane pa njohuri dhe pa vetëdije.

( Marrë prej librit: “Kejfe tekra kitaben” )

MUHAMED SALIH MUNEXHID

PËRKTHEHU: IRFAN JAHIU

Vëlla i nderuar haxhi!

Të këshilloj me disa këshilla, duke e lutur Allahun që të bëjnë dobi ty në shtëpinë e pastër (Qaben), duke shtuar adhurimin tënd dhe duke u larguar nga mëkatet.

Këshilla e parë: Kujdesu që t’i falësh pesë kohët e namazit në Qabe, ji prej tyre që prezentojnë para ezanit në Qabe si dhe ji i përkushtuar gjatë faljes së namazit tënd.

Këshilla e dytë: Lexoje shumë Kur’anin, sepse leximi i Kur’anit është një nga shkaqet kryesore të cilat e ofrojnë robin tek Allahu xhele ue ala. Shtoje leximin e Kur’anit shumë, sidomos gjatë kohës së haxhit.

Këshilla e tretë: Namazi në Qabe llogaritet sa 100.000 mijë namaze karshi namazit në xhamitë e tjera. Andaj, kujdesu fali edhe nafilet (namazet vullnetare). Nëse dëshiron të jesh në shoqërinë e Muhamedit alejhi selam në xhenet duhet të bësh sa më shumë sexhde. Muhamedi alejhi selam ka thënë: ” Ndihmoje veten tënde me shumë sexhde.” (Muslimi).

Këshilla e katërt: Prej punëve më të mira është edhe ruajtja dhe bërja e dhikrit së mëngjesit dhe mbrëmjes. Nëse nuk e ke mësuar përmendsh, atëherë lexoje përmes libërthave të ndryshëm, si mburoja e muslimanit, etj.

Këshilla e pestë: Ruaje veten tënde nga fjalë e këqija, përgojimi, rrena, bartja e fjalëve. Kujdes mos e ofendo asnjë njeri me gjuhën tënde. Mos harro, se në haxh apo Meke shpërblimet shumëfishohen, por edhe mëkatet zmadhohen tek Allahu xhele ue ala.

Këshilla e gjashtë: Shpejto o vëlla dhe pendohu tek Allahu xhele ue ala për mëkatet tua dhe të kaluarën tënde. Hape fletën e re dhe të bardhë të jetës tënde. Mbushe me iman dhe vepra të mira.

Këshilla nga Imami i Qabes Shejh Dr. Abdurrahman ibn Abdulaziz es Sudejsi Allahu e ruajt

Nga arabishtja: Suad Shabani 30.09.2014.

Së pari: Lirimi i popujve nga adhurimi i njeriut:

Allahu i Madhëruar për synimin e pejgamberisë Së Musait thotë shkurtimisht me fjalët e tij, alejhi selam: “Unë u kam ardhur me argumente nga Zoti juaj, lejoi pra Beni Israilët të vijnë me mua!”Araf, 105. Po ashtu, Allahu në mënyrë urdhërore, thotë për Musain dhe Harunin, alejhima selam : “Ne jemi që të dy të dërguar të Zotit tënd, lëshoi Beni Israilët të vijnë me ne” Taha, 47.

Pra, liroi ata nga robërimi e nënshtrimi, ngase Beni Israilët janë robër të Allahut Një, dhe se njeriu nuk i shërben dy zotërinjve, e as që i adhuron dy zota, e kush është rob i Allahut, nuk mund të jetë rob i ndokujt tjetër pos Tij. Kur Faraoni nga epshi i tij i shtynte Beni Israilët ta adhuronin atë, Musa alejhi selam i deklaroi atij se Zoti i botëve është Allahu. Kjo deklaratë është e vërteta që e ndalon ligjshmërinë të cilën e aprovon Faraoni për robërimin e Beni Israilëve.  Deklarata që Allahu është Zoti i vetëm për gjithë botët, është deklaratë e lirisë njerëzore.

Lirimi i njeriut nga nënshtrimi, respekti dhe adhurimi i ndokujt tjetër pos Allahut.

Lirimi i tij nga ligjet e njeriut, nga dëshirat dhe nga pasimi i gjykimit të tij.

Që të realizohet liria e plotë patjetër duhet që liria të jetë me njerëz inteligjentë e të drejtë, sikurse tha Musai alejhi selam “me mua”. Përcaktimi i tij “me mua”, ngase qëllimi i nxjerrjes së tyre nga qyteti të jenë me të dërguarin e tyre, t’i udhëzojë ata e t’i rregullon çështjet e tyre. Parashtrohet pyetja: Përse Musai, aljehi selam, u përkufizua në  kërkimin e lirimit të Beni Israilëve?

Ibën Ashuri thotë: Përkufizimi i tij gjatë kërkesës për lirimin e Beni Israilëve, tregon që Musai është dërguar  t’i shpëtojë bëni Israilët  dhe të formojë një umet autonom, në mënyrë që të përhap sheriatin që u bën dobi atyre dhe që do ta mbajë pavarësinë dhe sundimin e tyre.

Këtë që e tha Musai, alejhi selam, na tregon që udhëheqësit e kryengritjes  të jenë të pjekur e të drejtë, të aftë të organizojnë çështjet e njerëzve me çka u realizon atyre lumturi në këtë botë e në ahiret, dhe se udhëheqësit e kryengritjes nuk mund të formojnë umet kryengritës ndryshe, vetëm se pas  lirimit nga robërimi i tyre.

Po ashtu parashtrohet pyetja: Musai, aljehi selam, a i liroi Beni Israilët nga robërimi i Faraonit?

Përgjigjja është se po, është realizuar. Argument për këtë është ajeti Kuranor : “ju mundësoi të jeni sundues”  Maide, 20. Thuhet që me fjalën sundues është për qëllim se; i bëri sundues të vetes pasi që ishin robër të Faraonit, Sudij, rahimehulah, ka thënë: “U bëri të lirë të posedoni veten tuaj pasi që ishit  në duart e koptëve, në pozitën e atyre që japin tatim, dhe se nuk ju mund askush.”

Së dyti: Njëshmëria (teuhidi) është rruga e përsosur për liri:

Liri e plotë është adhurimi i plotë ndaj Allahut, askujt tjetër pos Tij, këtë e shpreh Kurani për zotërimin e gruas së Imranit, Allahu thotë: “Zoti im, unë këtë që është në barkun tim, vendosa ta kushtoj thjesht vetëm për shërbimin Tënd, pra pranoje këtë prej meje, vertet Ti je Ai që dëgjon e di”! Ali Imran, 35. Pra sinqerisht i ndarë për adhurim, dhe për shërbimin e xhamisë së Kudsit. Ai është i lirë prej çdo detyre , shirku, e nga çdo meritë  ndaj ndokujt tjetër pos Allahut.

Shihet se njëshmëria është rruga e përsosur për liri, nuk mund që njeriu të jetë i lirë duke marrë diç si fe pos fesë së Allahut në veten e tij apo gjatë jetës së tij, apo në ndonjë gjendje vlera, zakone, ligje që e  bëjnë të lirë këtë jetë. Nuk ka liri kur në zemër të njeriut ka varësi, shpresë apo adhurim ndaj dikujt tjetër pos Allahut, kur në jetën e tij ka fe, vlera, baraspesha të mara nga ndokush tjetër pos Allahut. Në atë kohë që erdh Islami me njëshmëri, erdhi edhe rruga e vetme për liri në botën e njerëzimit.

Solli në shqip: Shpend Zeneli

Vijon: Disa dëshmi Kuranore për  lirinë njerëzore. Rregulla të Lirisë.