Çfarë mendoni ju për atë që është me punë të rëndë, a i lejohet ta prishë agjërimin apo jo?
Përgjigje: Lidhur me këtë çështje, që ai ta prishë agjërimin për shkak të punës, mendoj se është haram, nuk lejohet. Nëse nuk mundet t’i bëjë bashkë punën dhe agjërimin atëherë le të marri pushimin në Ramazan, kështu që t’i mundësohet agjërimi në Ramazan.
Kjo, sepse agjërimi i Ramazanit është një prej shtyllave të Islamit, gjë që nuk lejohet të lihet.
përktheu: Omer B.
Nëse një agjërues shkon prej një vendi në vend tjetër dhe në vendin e parë lajmërohet hyrja e muajit Shevval (Bajrami), a llogaritet edhe për këtë kjo ditë, ditë Bajrami, gjersa në vendin ku është tani ende nuk është parë hëna e muajit Shevval?
Përgjigje: Nëse njeriu transferohet prej një vendi Islam në vend tjetër Islam dhe Bajrami i vendit në të cilin shkon vonohet, ai duhet të mbetet me ata në agjërim derisa të vijë Bajrami.
Sepse agjërim është dita kur agjërojnë njerëzit, Bajram është dita kur hajnë njerëzit dhe kurbani pritet ditën kur njerëzit presin kurban. Ky edhe pse agjëron një ditë më tepër ose më pak, kjo është e njëjtë sikur rasti kur udhëton prej një vendi në vend tjetër në të cilin vonohet perëndimi i diellit në krahasim me vendin e parë.
Ka mundësi që atë ditë agjëron dy, tre ose më tepër orë.
Kështu është edhe nëse shkon në vend tjetër, ku ende nuk është parë hëna.
E dijmë se Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, na ka urdhëruar që të mos agjërojmë përveç me shikimin e hënës, po ashtu ka thënë: “..dhe lëreni agjërimin kur ta shihni hënën”.
Ndërsa e kundërta, të transferohet prej një vendi në të cilin është vonuar dalja e hënës në një vend në të cilin hëna ka dalë më para, në këtë rast ai e bën Bajramin së bashku me ata dhe e plotëson atë që i ka mbetur nga Ramazani. Nëse i ka ikur një ditë, kompenson një ditë, nëse dy, i kompenson dy. Për rastin e dytë themi se duhet të kompensojë për shkaku se muaji nuk mund të ketë më pak se 29 ditë apo të ketë më tepër se 30 ditë.
Thamë se duhet të bëjë Bajram edhe nëse nuk i ka plotësuar 29 ditë, nga shkaku se hëna është parë, e kur të shihet hëna është e domosdoshme ndërprerja e agjërimit. Por pasi ka agjëruar më pak se 29 ditë –ndërsa, dihet se muaji nuk mund të ketë më pak se 29 ditë- atëherë e ka detyrim t’i plotësojë 29 ditë me kompensim.
Gjë që është e kundërt me çështjen e parë, ku nuk guxon ta ndërpresh agjërimin përveç kur ta shohësh hënën. Nëse nuk e sheh, atëherë ende je në Ramazan. Pra, nuk mundesh ta ndërpresh agjërimin gjersa ende e ke detyrim të agjërosh. Edhe pse bëhen më shumë ditë, ajo llogaritet sikurse të agjërosh më shumë orë në ditë.
përktheu: Omer B.
Ka disa njerëz që thërrasin në konsiderimin e paraqitjes së hënës në Mekke, duke u kujdesur për bashkimin e gjithë ummetit në hyrjen e muajit të Ramazanit dhe muajve të tjerë. Kush është mendimi juaj?
Përgjigje: Kjo nga aspekti astronomik është e pamundshme, sepse dalja e hënës në vende të ndryshme siç ka thënë Shejhul Islam Ibën Tejmije, rahimehull-llah, dallon dhe për këtë pajtohen të gjithë ata që e njohin këtë shkencë.
Pasi dallon, atëherë rezultati i argumentit tekstual dhe logjik është që secili vend të ketë dispozitë më vete. Sa i përket argumentit tekstual, All-llahu, azze ue xhel-le, ka thënë: “…E kush e sheh prej jush këtë muaj, le të agjërojë…”. (el-Bekare 185).
Nëse e zëmë se njerëzit në skaj të tokës nuk e kanë parë hyrjen e muajit -d.m.th. hënën- ndërsa Mekelinjtë e kanë parë, në këtë rast si mund ta orientojmë urdhërin tek ata që nuk e kanë parë hyrjen e muajit?!
Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Agjëroni kur ta shihni hënën dhe lëreni agjërimin kur ta shihni hënën”.[1] Muttefekun alejhi.
Shembull: Nëse banorët e Mekës e shohin hënën, në çfarë mënyre mundet që banorët e Pakistanit dhe lindorët që janë pas tyre t’i detyrojmë me agjërim, duke e ditur se hëna ende nuk ka dalë në qiellin e tyre, ndërsa Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, fillimin e agjërimit e ka bërë të lidhur ngushtë me shikimin e hënës.
Ndërsa argument logjik është kijasi (analogjia) i shëndoshë, i cili në asnjë mënyrë nuk mundet të refuzohet. Ne e dijmë se agimi del në anën lindore para se të dali në anën perëndimore, pra, kur del agimi në anën lindore a duhet ta kryejmë syfyrin, ndërsa te ne është ende natë? Përgjigjja: Jo.
Kur të perëndon dielli në anën lindore, ndërsa ne jemi ende në ditë, a na lejohet të fillojmë iftarin? Përgjigjja: Jo.
Atëherë, çështja e hënës me diellin është e njëjtë plotësisht, hëna ka kohë të caktuar mujore, ndërsa dielli ka kohë të caktuar ditore.
Pastaj Ai që ka thënë: “Natën e agjërimit u është lejuar afrimi të gratë tuaja, ato janë prehje për ju dhe ju jeni prehje për ato. All-llahu e di se ju e keni mashtruar Veten, prandaj ua pranoi pendimin tuaj dhe ua fali gabimin. Tashti e tutje bashkohuni me to dhe kërkoni atë që ua ka caktuar All-llahu dhe hani e pini derisa të dallohet qartë peri i bardhë nga peri i zi në agim, e pastaj agjërimin plotësojeni deri në mbrëmje. E kur jeni të izoluar (në itikaf) nëpër xhamia, mos t’i afroheni atyre (për marrëdhënie intime). Këto janë dispozitat e All-llahut, pra, mos i kundërshtoni. Ja kështu, në këtë mënyrë All-llahu ua sqaron njerëzve argumentet e veta që ata të ruhen”, (el-Bekare 187), është i Njëjti që ka thënë: “…E kush e sheh prej jush këtë muaj, le të agjërojë…”. (el-Bekare 185).
Pra, aludimi i argumentit tekstual dhe atij logjik është që për çdo vend të bëjmë dispozitë të veçantë lidhur me fillimin e agjërimit dhe mbarimin. Kjo lidhet ngushtë me shenjën shqisore, të cilën e ka caktuar All-llahu, subhanehu ue teala, në Librin e Tij dhe Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, në Sunetin e tij.
Ajo shenjë është shikimi i hënës dhe shikimi i diellit apo agimit.
përktheu: Omer B.
[1] Buhariu në kapitullin e Agjërimit (1909) dhe Muslimi në kapitullin e Agjërimit (1081).
Kush është urtësia e detyrimit për agjërim?
Përgjigje: Kur e lexojmë ajetin: “O ju që besuat, agjërimi iu është bërë detyrim sikurse ishte detyrim edhe i atyre që ishin para jush, kështu që të bëheni të devotshëm”, e kuptojmë se cila është urtësia e detyrimit të agjërimit, ajo pra është devotshmëria dhe adhurimi i All-llahut, subhanehu ue teala.
Takvallëk d.m.th. lënie e të ndaluarave, në përgjithësi e ka kuptimin e veprimit të urdhërave dhe largimit nga ndalimet. Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Kush nuk i largohet fjalëve të kota, punëve të kota dhe injorancës, le ta dijë se All-llahu nuk ka nevojë që ky njeri të largohet nga haja dhe pija”.[1]
Duke e parë këtë, tregohet edhe më tepër rëndësia se agjëruesi duhet t’i respektojë urdhërat si dhe të largohet nga gjërat e ndaluara, qofshin ato gojore apo veprore. Nuk duhet të bëjë gibet, as të rrejë, as të nxisi përçarje mes njerëzve, as të shesi gjëra të ndaluara. Pra, duhet të largohet nga të gjitha haramet. Kur njeriu jeton në këtë mënyrë një muaj të plotë, padyshim se gjatë tërë vitit do të kalojë ashtu si duhet.
Më e keqja është se disa agjërues nuk bëjnë dallim mes ditëve që nuk kanë agjëruar dhe ditëve kur agjërojnë. Ata vazhdojnë me traditën e mëhershme, lënien e urdhërave dhe veprimin e ndalimeve. Nuk mund të shohish tek ai praninë e qetësisë së agjërimit.
Këto vepra nuk e prishin agjërimin, por e mangësojnë shpërblimin, bile po qe se i vejmë në terezi mundet që ato vepra ta peshojnë shpërblimin e agjërimit.
[1] Buhariu në kapitullin e Agjërimit (1903)
Nëpër disa takvime shohim se kanë caktuar edhe një kohë të re, të cilën e quajnë “imsak”, të cilit ia caktojnë kohën 10-15 min para namazit të sabahut. Kjo gjë a ka bazë në sunet apo është prej bidateve? Na tregoni All-llahu ju shpërbleftë.
Përgjigje: Kjo është prej bidateve dhe nuk ka ndonjë bazë në sunet.
Përkundrazi, sunet është e kundërta, sepse All-llahu, subhanehu ue teala, në Librin e Tij ka thënë: “..hani e pini derisa qartë të dallohet peri i bardhë nga peri i zi në agim”. (el-Bekare 187).
Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “Bilali e thërret ezanin duke qenë natë, hani dhe pini derisa Ibën Ummi Mektumi ta thirrë ezanin, sepse ai nuk e thërret përveç pas daljes së agimit”.[1]
Këtë imsak që e kanë bërë disa njerëz është shtim mbi atë që e ka detyruar All-llahu, azze ue xhel-le, andaj është e kotë. Kjo vepër bën pjesë në teprim, për të cilin Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, ka thënë: “U shkatërrofshin ata që e teprojnë, u shkatërrofshin ata që e teprojnë, u shkatërrofshin ata që e teprojnë”.[2]
[1] Buhariu në kapitullin e Agjërimit (1918); Muslimi në kapitullin e Agjërimit (1092)
[2] Muslimi në kapitullin e Dijes (2670)
Cila është dispozita e agjërimit për udhëtarin, duke e ditur se sot agjërimi nuk është i vështirë, për shkak të mjeteve transportuese bashkëkohore?
Përgjigje: Udhëtarit i lejohet edhe agjërimi edhe mosagjërimi, sepse All-llahu, azze ue xhel-le, ka thënë: “…ndërsa kush është i sëmurë ose në udhëtim, le të agjërojë aq ditë nga ditët e mëvonshme…”. (el-Bekare 185).
Po ashtu shokët e Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, udhëtonin me të dhe dikush prej tyre agjëronte e dikush jo. Nuk e qortonte agjëruesi atë që nuk agjëronte, e as ai që nuk agjëronte agjëruesin, si dhe Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, agjëronte gjatë udhëtimit.
Ebu Derdaja, radijall-llahu anhu, ka thënë: “Ishim me Resulull-llahun, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, në udhëtim gjatë Ramazanit, në një nxehtësi të ashpër. Askush prej neve nuk agjëronte përveç Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, dhe Abdullah ibën Revahas”.[1]
Rregulli për udhëtarin thotë se ai mund të zgjedhë agjërimin apo mosagjërimin, por nëse nuk e rëndon agjërimi, atëherë më mirë është të agjërojë, se në këtë ka tre dobi:
Një: Pasimi i Resulull-llahut, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem.
Dy: Lehtësia, lehtësia e agjërimit për atë njeri, sepse agjërimi kur agjërojnë të gjithë është më i lehtë.
Tre: Shpejtimi në largimin e përgjegjësisë.
Mirëpo nëse i vjen rëndë, atëherë nuk duhet të agjërojë dhe nuk është mirësi agjërimi gjatë udhëtimit në këtë rast. Sepse kur Resulull-llahu, sal-lall-llahu alejhi ue sel-lem, pa një njeri, të cilit i kishin bërë hije dhe të gjithë njerëzit ishin mbledhur përreth tij, pyeti: -Si është puna me këtë?- I thanë: -Është duke agjëruar.- Tha: -“Nuk është mirësi agjërimi gjatë udhëtimit”.[2]
Kjo dispozitë vlen për secilin që mund të jetë në gjendjen e këtij personi që e rëndonte agjërimi. Duke u bazuar në këtë ngjarje themi: -Udhëtimi në kohën e sotme është i lehtë -siç përmendi pyetësi- dhe agjërimi nuk është i rëndë zakonisht.
Nëse nuk i vjen rëndë agjërimi, atëherë më mirë është të agjërojë.
[1] Buhariu në kapitullin e Agjërimit (1945) dhe Muslimi në kapitullin e Agjërimit (1122).
[2] Buhariu në kapitullin e Agjërimit (1946) dhe Muslimi në kapitullin e Agjërimit (1115).
Shumë nga ata që thellohen në debate nuk bëjnë dallim mes sqarimit dhe prezantimit të qëndrimit dhe mes pranimit nga pala kundërshtare. Shumë prej tyre qartësimin e provës e konsiderojnë edhe pranim nga pala kundërshtare. ky kuptim nuk është pjesë e diturisë dhe analizës dhe nuk ka lidhje me qëllimet e jurisprudencës islame. Vendi i pranimit të qëndrimit është zemra ndërsa gjuha vetëm e transmeton atë që është në zemër. Ndoshta prezantuesi është i qartë në prezantimin dhe shumë nga pranishmit e kuptojnë megjithatë pranimi mungon dhe mohuesi vazhdon në mohimin e tij dehës. Pranimi me zemër është ngandonjëherë i pamundshëm.
Në anën tjetër për tu detyruar njeriu me ndonjë obligim, e ska obligim më të madh se Islami, mjafton të dëgjohen nga njeriu të cilit i drejtohet ai shpjegim në gjuhën të cilën e kupton ai.
“Nëse ndonjë nga idhujtarët kërkon mbrojtje nga ti (Muhamed),mbroje, në mënyrë që të dëgjojë fjalën e Allahut…” (Et Teube, 9)
Ligjvënësi, Allahu, az-ze ue xhel-le, u mjaftua me prezantim të qartë dhe të mjaftueshëm dhe nuk kërkoi pranim të asaj që prezantohet. “Kështu, ata i mohuan ato padrejtësisht dhe me mendjemadhësi, edhe pse shpirti i tyre i besonte për të vërteta.” (En Neml, 14)
Imam Ebu Jusufi ka thënë: “T’ia qartësosh provën injorantit është e lehtë, por ta bësh ta pranojë atë është e vështirë.”
Le të mjaftohet ithtari i së vërtetës me sasinë e mjaftueshme të shpjegimit dhe përsëritjen e tij. mos e zgjat bisedë për shkak të insistimit të atij që është në gabim. Çdo fjalë e kotë zbehet dhe avullon atëherë kur thënësi i saj e ul zërin ndërsa e vërteta vazhdon të jeton në shpirt, ndërtohen kështjella që ngelin si dëshmi edhe pas vdekjes së atyre që e kanë thënë të vërtetën. “Mbeturinat hidhen, ndërsa ajo që u shërben njerëzve mbetet në tokë. Kështu, Allahu i shpjegon shembujt.” (Er Ra’d, 17)
Bartësi i së vërtetës duhet të bën dallim mes vetes së tij dhe mes vërtetës që e mban. Nuk i lejohet të hakmerret për vetën e tij për shkak të asaj që e bartë prej së vërtetës. Kufiri mes njeriut që e bart të vërtetën dhe vetë të vërtetës është shumë i hollë. Këtë e di një pakicë prej njerëzve. Shpeshherë duke e marr parasysh të vërtetën që e mbajnë e kanë mbrojtur vetën dhe të keqen e kanë kthyer me të keqe madje edhe duke shtuar. Kështu hises së nefsit i kanë dhenë përparësi para hakut që e mbajnë.
Ai që polemizon për ta ndihmuar të vërtetën është si gjykatës më ligjin e Allahut, prandaj ai nuk duhet të gjukoj nëse zemrën e ka të shkujdesur. Ndoshta do të mashtrohet me ndonjë dyshim
që duket si e vërtetë dhe ta refuzon të vërtetën. Është thënë: Dyshimi (shubheja) është më e fuqishme se sa pasioni (shehveja).
I Dërguari i Allahut, sal-lallahu alejhi ue selem, ka thënë: Të mos gjykojë gjykatësi nëse është i hidhëruar. (Ibën Maxhe, 2316) Kështu ndoshta do ti mohoj ndonjë të drejtë krijesës, ndërsa nëse debaton me zemër të shkujdesur dhe nën ndikimin e presioneve ndoshta do të lejojë të mohohet ndonjë e drejtë e Allahut, subhanehu ue te’ala.
Ka mundësi ta frenon vetën dhe të mos e qartëson të vërtetën duke u frikuar nga përçmimi i ndonjë injoranti. Ndoshta frikohet sepse do ti humb nami apo do të kritikohet nga dikush. Pozitës së tij i jep përparësi para hakut të cilin duhet ta kumtojë.
Frika nga kritika dhe refuzimi, varësia nga lëvdatat dhe falënderimi janë shkak që masa e thjeshtë të humbë drejtimin dhe të shtohet numri i hipokritëve.
Ai që bën prezantimin e së vërtetës, edhe nëse është i shkathët dhe vazhdimisht kujdeset për nijetin, suksesi i tij varet nga arsyeja, drejtësia dhe devotshmëria e kundërshtarit. Ai do të jetë i suksesshëm atëherë kur kundërshtari do ta pranojë të vërtetën në të cilën e thërrasin, arsyeja, drejtësia dhe devotshmëria e tij. Me keqardhje themi, ky realitet i kërkuar është i rrallë.
Vazhdon…
përktheu: Talha Kurtishi
i mëparshëm
